کالای قاچاق و جعلی را در همه جای دنیا به عنوان یک کالای غیر قابل اطمینان و نامطمئن می‌شناسند، چرا که اگر کانال توزیع و واسطه‌ها و نیز تولیدکننده واقعی، مشخص نباشد مشتری نگران می‌شود که آیا کالایی که خریده اصالت لازم و کیفیت مورد نظر را دارید یا نه. علاوه بر آن کالای قاچاق با گسترش اقتصاد زیرزمینی (به دلیل سودآوری بیش از حد قاچاق)، فشار مالیاتی شدیدی را به واردکنندگان رسمی اعمال می‌کند و در نتیجه با کاهش فروش، درآمد واردکنندگان معتبر کاهش می‌یابد و تبع آن تولید داخلی نیز مورد تهدید قرار می‌گیرد. همچنین افزایش ثروت نامشروع و رانت‌خواری نیز از دیگر آثار زیان‌بار کالای قاچاق و جعلی است.
گزارش – مسعود فیاضی
از این رو وزارت بازرگانی به عنوان متولی اصلی بخش تجارت و شبکه توزیع کالا، برای مبارزه توزیع کالای قاچاق و جعلی، اقدام به ایجاد سامانه شبکه نظارت مردمی کرده که این طرح به «شبنم» معروف است.
طرح شبکه بازرسی نظارت مردمی در حقیقت ایجاد سامانه‌ای را دنبال می‌کند که در آن همه مردم می‌توانند، تنها با داشتن یک گوشی تلفن همراه دارای دوربین و با استفاده از نرم‌افزاری که در اختیار ایشان قرار گرفته است، علاوه بر اطمینان از اصالت کالای خریداری شده و همکاری با دولت در شناسایی عوامل توزیع کالای قاچاق و جعلی، از مشوق‌های اعتباری نیز برخوردار شوند. در واقع این طرح ضریب نفوذ بازرسی و کنترل کالاهای قاچاق و غیر مجاز را گسترش می‌دهد.
اما اجرای این طرح که نخستین بار از اول آبان ماه کلید خورده است با کش و قوس‌های فراوانی از سوی مجری و اصناف شامل طرح روبه‌رو شده است.
طرح شبنم در فاز نخست پنج گروه کالایی لوازم خانگی و صوتی و تصویری، موبایل و رایانه، لوازم آرایشی و بهداشتی، مکمل‌های دارویی و غذایی، تجهیزات پزشکی و اسباب بازی را شامل می‌شود.
در بخش تجهیزات رایانه نیز در فاز نخست پنج کالای لپ‌تاپ، پرینتر، تونر، کارتریج و مانیتور مشمول این طرح شدند.
به نظر می‌رسد فعالان بازار کامپیوتر خیلی از اجرای این طرح در این موقعیت زمانی که همه با نوسانات نرخ ارز سر و کله می‌زنند راضی نیستند و پیشنهاد می‌کنند این طرح مدتی به تعویق بیفتد. آنها می‌گویند طرح آماده اجرا نیست و مشکلاتی دارد.
این نارضایتی‌ها در حالی ابراز می‌شود که فعلا تنها پنج قلم کالای آی‌تی مشمول این طرح شده و قرار است که از اول تیرماه تمامی کالاهای وارداتی آی‌تی بارکد شبنم بگیرند.
البته این طرح خالی از مشکل هم نبود و یکی از مشکلاتی که در ابتدای این طرح توسط مجریان حل شد زمان نصب هولوگرام روی کالا بود که با هماهنگی‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت با گمرک قرار بر این شد که گشایش اعتبار در هنگام ثبت سفارش فقط با تکمیل فرم دریافت بارکد شبنم صورت بگیرد و هولوگرام در هنگام ورود کالا در گمرک روی کالاها نصب شود.
نظر اتحادیه صنف رایانه
سید محمدمهدی میرمهدی، رییس اتحادیه صنف فناوران رایانه با بیان اینکه به نظر ما بهتر بود مسوولان قبل از اجرای این طرح جوانب آن را خوب کارشناسی کنند و از کف بازار آمار درستی دریافت کنند، درباره مشکلات این طرح می‌گوید: ما در مورد اجرای این طرح هیچ مشکلی نداریم و آن را از پایه و اساس قبول داریم، چون دیر یا زود باید این طرح اجرا شود و از ورود کالاهای قاچاق و بی‌کیفیت جلوگیری شود، اما از آنجا که مجریان طرح از حجم ورود کالاها به بازار تحقیقاتی به عمل نیاورده‌اند، در مورد تحویل بارکد هولوگرام به مشکل برخورده‌اند و این موجب می‌شود کالاها دیرتر به بازار عرضه شوند.
وی افزود: یکی دیگر از مشکلات این طرح کالاهای سطح بازار است که ما پیشنهاد دادیم که کالاهای سطح بازار تمام شود و موجود انبار شرکت‌ها و فروشگاه‌ها به اتمام برسد که متاسفانه قبول نکردند. در نهایت به تازگی پیشنهاد دادیم که برای کالاهای سطح بازار که مورد تایید ما قرار گرفته هولوگرام مجانی تعلق بگیرد که این پیشنهاد در حال بررسی است، چون در غیر این صورت اجرای این طرح در کالاهای سطح بازار موجب به هم ریختگی و آشفتگی می‌شود.
وی با بیان اینکه هر روز که از اجرای این طرح می‌گذرد با مشکل جدید مواجه می‌شویم گفت: مثلا چند مورد مشاهده شده که کالایی دارای بارکد دوبعدی شبنم هم بوده وقتی اسکن شده نرم‌افزار آن را تقلبی شناسایی کرده در حالی که آن کالا اصل بوده و توسط خود ما هم تایید شده است. بنابراین مشخص است که هنوز اطلاعات کالاها نیز وارد سیستم شبنم نشده است.
میرمهدی افزود: اندازه بارکد دوبعدی شبنم نیز برای همه کالاها یکی است و نصب آن روی کالاهای در اندازه کوچک مشکل ساز می‌شود. از سویی دیگر برخی کالاها مانند کارتریج و تونر به صورت چندتایی در یک جعبه وارد می‌شوند که شبنم فقط روی جعبه کلی نصب می‌شود و بر روی کالاهایی که درون جعبه که هر کدام قرار است به صورت مجزا به فروش برسد هولوگرام شبنم نصب نمی‌شود.
به گفته رییس اتحادیه فناوران رایانه این مشکلات در حالی به وجود آمده که فاز نخست این طرح کالاهایی را شامل می‌شود که بیشتر آن در داخل کشور تولید می‌شود و اجرای این طرح برای تمامی کالاها بدون کارشناسی و فراهم کردن زیرساخت باید منتظر مشکلاتی دیگری هم بود.
نظر مجری طرح شبنم
اما در حالی که نماینده صنف رایانه از مشکلات این طرح حرف می‌زند و پیشنهاد می‌کند برای بهتر اجرا شدن طرح مدتی به تعویق بیفتد، مجری طرح سفت و سخت و متعهد به زمان‌بندی از پیش‌تعیین شده سعی در اجرای طرح شبنم دارد.
محمود اعلایی مدیرعامل شرکت انفورماتیک رهبر با بیان اینکه ما طرح شبنم را از هفته دلت در سال ۸۹ شروع کردیم و دو سال از زمان کار بر روی آن می‌گذرد گفت: قبل از سال ۸۹ نیز ما از نحوه اجرای این طرح در کشورهایی مانند آلمان و کره بازدید کردیم و کسانی که می‌گویند این طرح کارشناسی نشده است اطلاعات‌شان در مورد طرح شبنم ناقص است.
اعلایی در خصوص کالاهای سطح بازار که فاقد کد رهگیری شبنم هستند نیز گفت: ممکن است واردکنندگان کالاهایی را در انبار خود داشته باشند که از قبل ثبت سفارش شده است که برای آنها برنامه‌ای پیش‌بینی شده که در آن بازرسان یک فرصت ۲۰ روزه به فروشندگان می‌دهند تا از طریق اتحادیه موجودی کالای خود را کددار کنند تا در زمره کالای قاچاق نباشد. در غیر این صورت بعد از تاریخ مذکور، هر کالایی که برچسب شبنم نداشته باشد، به عنوان کالای قاچاق در بازار محسوب شده و علاوه بر ضبط آن، متخلفان باید جریمه بپردازند.
وی در مورد کالاهای سطح بازار که بارکد شبنم ندارند و منتظر دریافت هولوگرام هستند، گفت: ما از اول آبان ماه به اصناف و کالاهایی که در فاز اول اجرا مشمول طرح می‌شدند اطلاع‌رسانی کردیم که برای دریافت شبنم اقدام کنند، و آن را ماه به ماه تا اول اردیبهشت ماه تمدید کردیم اما متاسفانه مردم کشور ما در همه کارهای‌شان دقیقه نودی هستند و همه در اردیبهشت ماه برای دریافت شبنم اقدام کرده‌اند، خوب طبیعی است که تحویل هولوگرام برای کالاهای سطح بازار با حجم عظیم درخواست‌های کمی به تعویق می‌افتد، اما خوشبختانه در حال حاضر ما در زمان ارایه هولوگرام به واردکنندگان جلوتر هستیم.
وی با بیان اینکه برای اجرای این طرح ۳۸۵۰ اپراتور در سراسر کشور استخدام کردیم، افزود: ما یکهزار و ۲۴ شهر و ۲۳ میلیون واحد صنفی در کشور داریم و به تازگی در یک روز از یک شهر پنج میلیون تقاضای بارکد شبنم داشته‌ایم و درخواست دریافت شبنم ماهانه به ۳۵ میلیون کالا رسیده است.
وی در مورد بارکد شبنم روی جعبه‌هایی که شامل چند کالا هستند گفت: ما برای این موضوع نیز راهکار ارایه کردیم و واردکننده می‌تواند برای تعداد کالاهایی که در درون یک جعبه دارد درخواست شبنم بدهد، این راهکار در مورد عطر که به صورت گالنی وارد می‌شوند نیز اجرا شده و در مورد جعبه‌های کارتریج نیز به راحتی اجرا می‌شود. وی افزود: اندازه هولوگرام باید برای همه کالاها یکی باشد و نصب بارکد شبنم برای کالاهای لوازم آرایشی بهداشتی که به مراتب کوچک‌تر از کالاهای رایانه‌ای هستند بدون هیچ مشکلی انجام شده است.
اعلایی با بیان اینکه تمامی فرآیندهای اجرای طرح استعلام شده و به راحتی قابل تشخیص است، گفت: ما تاکنون در اسکن و اجرای عملی طرح شبنم در نرم‌افزار به مشکلی برنخوردیم و اگر اشکالی در سیستم اسکن پیش آمده است به ما اعلام کنند تا در راستای رفع آن تمهیدات لازم صورت گیرد.
به گفته وی از ابتدای تیر ماه سال جاری نیز همه کالاهای وارداتی به کشور بدون استثنا مشمول طرح شبنم قرار می‌گیرند.
اعلایی با بیان اینکه طرح شبنم فراتر از انتظار ما اجرا شده در جال اجراست گفت: به طور مثال آمار رسمی واردات گوشی تلفن همراه در سال ۸۹، ۷۵۰ هزار دستگاه بوده و این در حالی است که میزان واردات رسمی گوشی تلفن همراه فقط در اردیبهشت ماه یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه بوده است که این از مزایای اجرای طرح شبنم است.
به گفته وی وقتی ستاد مبارزه با قاچاق کالا در سال تنها سه درصد از کل کالاهای قاچاق را توانسته تشخیص دهد اجرای این طرح با سرعت و بدون هیچ استثنایی برای همه کالاها ضروری است.
ارسال یک نظر