بانک تجارت در رویای کیف پول، سیمرغی ناکارآمد!

بانک تجارت در سال ۹۱ با همکاری مجموعه توسن، با هدف توسعه و گسترش کیف پول الکترونیک، اقدام به تاسیس شرکت سامانه‌های یکپارچه سیمرغ تجارت کرد. در آن زمان، نیاز شدیدی از سمت بازار حس می‌شد و هنوز شبکه شاپرک، به گستردگی و کیفیت امروز، عمل نمی‌کرد. از طرف دیگر، مجموعه توسن توانسته بود تا پذیرندگی کارت‌های مترو شهر تهران را در اختیار بگیرد. بنابراین این فرصت دیده می‌شد که شرکت سیمرغ تجارت بتواند با توسعه کیف پول‌های مبتنی بر کارت، بخش مهمی از فضای صادرکنندگی کیف پول و مصرف آن در شبکه حمل و نقل عمومی را در اختیار داشته باشد. به این ترتیب پروژه کیف پول الکترونیک شرکت سیمرغ تجارت کلید خورد. منتهی این آرزو هیچ وقت برآورده نشد و سیمرغ تجارت نتوانست نقش مهمی در پرداخت‌های خرد به دست آورد.

نود فناوری – بررسی‌ها و مشاهدات به عمل آمده هم نشان می‌دهد که سیمرغ تجارت در شرایط کنونی، روزگار خوشی را سپری نمی‌کند و تیم مدیریت جدید، مسیرهای نامناسب پیشین را منتهی با سر و صدا و هزینه‌ای گزاف طی می‌کنند که این هزینه بر دوش بانک تجارت سنگینی می‌کند. در ادامه این یادداشت، مروری بر دلایل عدم موفقیت سیمرغ تجارت و وضعیت این شرکت در ماه‌های گذشته ارائه شده است.
شرکت سامانه‌های یکپارچه سیمرغ تجارت ۶۵ درصد متعلق به بانک تجارت و ۳۵ درصد متعلق به مجموعه توسن است. در بدو تاسیس توسن امکانات نرم افزاری خود را به عنوان آورده غیرنقدی ارزش گذاری کرد و در مقابل بانک تجارت، به ازای سهم خود، آورده نقدی وارد شرکت مشترک کرد. بدنه منابع انسانی سیمرغ تجارت نیز با مدیرعاملی پشامی و کارشناسان توسن شکل گرفت و شروع به کار کرد. این شرکت پروژه‌های مختلفی را در دوران مدیرعاملی پشامی اجرا کرد که در کارت شهروندی اراک با نام فراکارت، مهم ترین پروژه آن بود. در این پروژه سیمرغ تجارت برنده مناقصه کارت شهروندی اراک شد و در آن پروژه با کارفرمایی شهرداری اراک، اجرا را برعهده گرفت. تجهیز اتوبوس‌های درون شهری و صدور کارت‌های شهروندی جز فعالیت‌های سیمرغ در آن پروژه بود. این در حالی بود که پروژه‌های کارت شهروندی هیچگاه نتوانستند سوددهی لازم را داشته باشند بنابراین سیمرغ نیز که از این قاعده مستثنی نبود، این پروژه را با زیان به پایان برد.
پروژه مهم دیگری که سیمرغ تجارت در زمان مدیرعاملی پشامی اجرا شد، صدور کارت‌های هیبرید بانک تجارت بود. در این پروژه سیمرغ تجارت به صورت انحصاری، تمام کارت‌های مگنت بانک تجارت را مجهز به تراشه کیف پول کرد. پروژه‌ای که هزینه زیادی روی دست بانک گذاشت و بانک تجارت مجبور شد تمام کارت‌های بانکی‌اش را که می‌توانست با کارت مگنت و هزینه پایین صادر کند، با کارت‌های تراشه دار و گران قیمت، مجهز به کیف پولی کرد که در عمل به هیچ وجه با استقبال مردم مواجه نشد. در این پروژه که همزمان با تغییر bin بانک تجارت رخ داد، بیش از ۴ میلیون کارت کیف پول صادر شد که تنها چند ده هزار آن توسط مردم، به عنوان کیف پول استفاده می‌شد. هزینه این پروژه کاملا بر دوش بانک تجارت بود به گونه‌ای که هم هزینه تامین کارت‌ها و صدورشان و هم درصدی از مبالغ شارژ کارت‌ها را به شرکت سیمرغ پرداخت می‌کرد. بنابراین این شرکت به صورت سوبسیدی رشد کرد و بر منابع انسانی و هزینه‌های خود افزود در حالی که نه اهداف بانک تجارت در حوزه پرداخت خرد را پوشش داد و نه عایدی از لحاظ کسب و کاری و منافع برای بانک حاصل کرد.
در سال ۹۶، بانک تجارت تصمیم به قطع همکاری با پشامی گرفت و علیرضا کریمی که از مدیران حوزه فناوری بانک بود را به عنوان مدیرعامل انتخاب کرد. در عمل کریمی نتوانست کار چندانی برای سیمرغ انجام دهد. اتفاق مهمی که در زمان کریمی رخ داد، لغو قرارداد صدور کارت‌های هیبرید توسط بانک بود که به این ترتیب، کریمی توانست بانک تجارت را از زیر بار سنگین هزینه‌های گزاف در حوزه کارت خارج کند. این عمل همان گونه که به نفع بانک بود، به ضرر سیمرغ نیز تمام شد. سیمرغ تجارت که عمده ترین لاین کسب و کار خود را از دست داده بود، چند ماه پس از لغو این قرارداد، با پایان پذیرفتن دوره خدمت کریمی، وارد بحران شد و چند ماه را با سرپرست ادامه داد. تا آن که در زمستان ۹۷، محمد آجدانی به توصیه مدیرعامل وقت شرکت ایران کیش، از سمت قبلی خود که مدیر پروژه در فناپ بود، به یک باره و بدون تجربه مدیریت عاملی، توسط بانک تجارت به عنوان مدیرعامل سیمرغ برگزیده شد.
متاسفانه شنیده‌ها و مشاهدات حاکی از آن است که مدیریت جدید سیمرغ، مسیری را در پیش گرفته که نمی‌توان امید زیادی به بهبود و اصلاح وضعیت در این شرکت داشت. در اولین گام، اپلیکیشن سیموپی سیمرغ که در زمان پشامی کلید خورد و در زمان کریمی تولید شد، به ست تغییر نام داد و با هزینه تبلیغاتی فراوان سعی کرد تا نامی برای خود دست و پا کند. بازار تراکنش‌های خرد و کیف پول موبایلی تا حدود زیادی بین PSP‌های بزرگ و شرکت‌های اپراتوری تقسیم شده است، لذا تلاش‌های سیمرغ برای بزرگ کردن نام ست، به رغم آن که منجر به ۱۰۰ هزار دانلود برای این اپلیکیشن شد، منتهی در عمل تراکنش و گردش مالی چندانی برای این شرکت و سهامدارانش ایجاد نکرده است. آجدانی که دوستان سابق خود در مجموعه فناپ را به سیمرغ منتقل کرده است، در مدت حدود ۸ ماهی که سکان سیمرغ را در اختیار دارد، پروژه موفق دیگری ارائه نکرده است و این طور به نظر می‌رسد که تیم فعلی، مدت زمان دیگری فرصت از بانک تجارت خواهند داشت که نامی در صنعت پرداخت برای خود دست و پا کنند و در نهایت بانک تجارت را با سیمرغش تنها بگذارند.
پرداخت‌های خرد و پرتکرار به دلایل مختلفی نتوانسته‌اند تاکنون در کشور ما ابزار مناسب خود را پیدا کنند. اولین دلیل آن را می‌توان در مدل بیزنسی نامناسب شاپرک دانست که هزینه پرداخت آنلاین را برای مشتری از بین برده است. بنابراین در بسیاری از موارد مانند پرداخت در پمپ‌ بنزین، مشتری نیاز چندانی به استفاده از کیف پول حس نمی‌کند و ترجیح می‌دهد عملیات پرداخت را با کارت بانکی خود انجام دهد. از طرف دیگر تغییر تکنولوژی و امکان پرداخت از طریق QR code و یا تکنولوژی NFC، باعث شده تا موبایل نقش کلیدی در پرداخت‌های خرد بازی کند کما این که این روند در کشورهای حوزه شرق آسیا به خوبی دیده می‌شود. بنابراین تکنولوژی کارت‌های تراشه دار تنها در موارد خاصی که نیاز به پرداخت با سرعت بالا به صورت tap & go وجود دارد، توجیه پیدا می‌کند. بنابراین آینده پرداخت‌های خرد در ایران را باید در دست شرکت‌هایی تصور کرد که هم اکنون، تعداد بالایی کاربر موبایلی دارند. فضایی که در اختیار PSP های بزرگ و اپلیکیشن‌های موبایلی پر طرفدار و خصوصا اپراتورهای تلفن همراه وجود دارد، نوید آن را می‌دهد که این شرکت‌ها، آینده پرداخت موبایلی را ترسیم کنند.
لذا تلاشی که تیم جدید سیمرغ در جهت برندسازی اپلیکیشن ست صورت می‌دهد به نظر بی فایده است هر چند منجر به ساختن برند شخصی برای این افراد با هزینه بانک تجارت خواهد شد اما بهتر است سیمرغ تجارت، تمرکز بیشتری را به ارائه سرویس‌های پرداخت بانک تجارت به صورت B2B به مشتریان شرکتی و سازمانی و یا به توسعه دهندگان، معطوف کند.