با ترفندهای شرکت‌های اینترنتی اینترنت باز هم ارزان نشد

در ماه‌های گذشته وزیر ارتباطات در چند نوبت اعلام کرد که قصد دارد تخفیف‌هایی را در قیمت اینترنت اعمال کند. شرکت زیرساخت با تجربه‌ای که از دوره‌های قبل داشت می‌دانست در صورتی که به برخی شرکت‌های واسط اینترنتی تخفیف بدهد، نهایتا آنها به کاربر نهایی تخفیف نمی‌دهند. به همین جهت شرکت زیرساخت این شرکت‌ها را در منگنه گذاشت و اعلام کرد فقط به شرکت‌های اینترنتی تخفیف می‌دهد که قیمت فروش اینترنت خود به مشترکان‌شان را ارزان کرده باشند.

نود فناوری – با این تکنیک شرکت ارتباطات زیرساخت، به هر تقدیر شرکت‌های واسط اینترنتی مجبور شدند قیمت فروش حجمی اینترنت خود را ارزان کنند اما از سوی دیگر با گران کردن اینترنت نامحدود و حذف کردن طرح‌های تشویقی باز هم بعضی شرکت‌های اینترنتی اجازه ندادند تخفیف‌های شرکت ارتباطات زیرساخت کام مردم را شیرین کند.

در واقع بخشی از شرکت‌های اینترنتی که تا پیش از این با اعلام طرح‌های رنگارنگ مشترکان خود را به خرید حجم بیشتر تشویق می‌کردند، حالا بسیاری از طرح‌های ویژه خود را برداشته‌اند و کاربر را مجبور می‌کنند یا از طرح‌های گران‌تر استفاده کنند یا حتی ناچار شوند بدون خرید طرح، وارد اینترنت شوند که در نتیجه این کار، هزینه اینترنت مصرفی آنها گاه حتی تا ۳۰ درصد نسبت به قبل افزایش یافته است.

برای پاسخ به این سوال که تخفیف‌های اینترنتی تا چه حد برای کاربران نهایی اینترنت موثربوده است، به سراغ کاربران شرکت‌های مختلف اینترنتی رفتیم و از آنها پرسیدیم که هزینه اینترنت آنها نسبت به قبل چه تغییری داشته است. ضمنا سعی کرده‌ایم در این گزارش به راه‌حل‌ها و ترفندهای پیچیده برخی فروشندگان اینترنت برای بالابردن قیمت‌ها و جبران تخفیف‌ها بپردازیم.

تاریخچه تخفیف‌ها در دولت قبل

اعمال تخفیف‌های اینترنتی و بی‌اثر ماندن آنها برای مردم موضوع تازه‌ای نیست و چیزی نیست که به تازگی مطرح شده باشد بلکه در دولت‌های قبلی هم سابقه‌ای طولانی داشته است.

در دور اول ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد، محمد سلیمانی وزیر ارتباطات وقت، اتفاقا تخفیف‌های به مراتب دست و دلبازانه‌تری ارایه کرد. وی ابتدا در سال ۸۴ و سپس در سال ۸۶ در دو نوبت، یک‌بار قیمت اینترنت را ۵۰ درصد و بار دیگر ۳۰ درصد کاهش داد اما باز هم بسیاری از شرکت‌های اینترنتی حاضر نشدند که متناسب با این کاهش، قیمت اینترنتی را که به مشترکان خود ارایه می‌دهند پایین بیاورند.

همان زمان یعنی حدود ۱۰ سال قبل و در جریان مجادله کاهش قیمت اینترنت، مسعود ریاضیات رییس انجمن شرکت‌های اینترنتی اعلام کرد: “قیمت پهنای باند نهایتا ۲۰ درصد قیمت تمام‌شده اینترنت را شامل شده و شرکت‌های اینترنتی هزینه‌های پرسنلی و جاری دیگری نیز دارند. لذا اگر قیمت پهنای باند ۵۰ درصد کاهش یافت، نباید بیش از ۱۰ درصد انتظار کاهش بهای تمام‌شده برای مصرف‌کننده را داشت. (!)”

در نهایت نیز دولت وقت در سیاست کاهش نرخ پهنای باند تجدید نظر کرد و قیمت‌ها به حالت سابق بازگشت.

با این وجود اما همچنان برخی از صاحب‌نظران معتقدند که اگر انحصار واردات پهنای باند اینترنت از دست دولت خارج شود و به شرکت‌های خصوصی هم اجازه داده شود که اینترنت خود را از خارج گرفته و وارد کشور کنند بازار رقابتی شده و در نتیجه این رقابت، مصرف‌کننده نیز بهره‌مند خواهد شد. موضوعی که تاکنون به دلیل مخالفت مسوولان امر محقق نشده است و باز هم وعده تکراری و ناموفق کاهش دولتی قیمت اینترنت مطرح می‌شود.

تجربیات بی‌سرانجام دولتی فعلی

در اسفند ماه سال ۹۲ همزمان با اوایل شروع به کار دولت فعلی، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به‌رغم تجربیات شکست‌خورده دولت قبل، یک‌بار دیگر تعرفه ارایه خدمات اینترنت پرسرعت مبتنی بر فناوری ADSL را با هدف کاهش هزینه اینترنت در سبد خانوار تا سقف ۳۵ درصد کاهش داد.

این خبر اگر چه به محض انتشار بر خروجی اکثر رسانه‌های کشور قرار گرفت اما نه تنها خوشحالی فعالان صنف اینترنت کشور را به دنبال نداشت بلکه سبب انتقاد و ارسال نامه اعتراضی آنها به وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز شد.

منتقدان مصوبه ۱۸۱ سازمان تنظیم مقررات که براساس آن تعرفه پهنای باند اینترنت بین‌الملل برای شرکت‌های ارایه‌کننده این خدمات ۳۵ درصد کاهش یافته، بر این باور بودند که با ابلاغ این مصوبه نرخ پهنای باند برای شرکت‌های ارایه‌کننده اینترنت ADSL با سایر ارایه‌کنندگان خدمات اینترنت شاملISP، ISDP، وایمکس و GPRS حدود ۳۵ درصد تفاوت خواهد داشت که در نهایت این تفکیک و تفاوت بین سرویس‌دهندگان سبب اختلال در بازار، ایجاد رانت‌خواری و تضعیف حقوق کاربران نهایی می‌شود.

برخی از معترضان در این خصوص طی نامه اعتراضی به وزیر ارتباطات و برگزاری نشست ‌خبری، در تلاش برای جلوگیری از اجرای این مصوبه و بازبینی آن بودند. در واقع این گروه خواستار بهره‌مندی یکسان کاربران اینترنت و ارایه‌دهندگان سرویس‌های مختلف، از این کاهش قیمت شده‌ بودند.

بماند که در میان این دعوا برای کسب سود از تخفیف‌ها، برخی نیز براساس تجربه سنوات گذشته، همچنان تخفیف روی قیمت اینترنت بین‌الملل را بر قیمت نهایی اینترنت مصرف‌کننده، بی‌اثر می‌دانستند. این عده از منتقدان معتقد بودند طرح‌های گوناگونی برای کاهش قیمت اینترنت از سوی نهادهایی همچون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، زیرساخت و دیگر بخش‌های مرتبط، مطرح شده که بیشتر این کاهش قیمت‌ها در نهایت تاثیر قابل لمسی روی بازار این سرویس نداشته است.

ترفند شرکت زیرساخت برای رساندن تخفیف به مردم

اگرچه هم در این دولت و هم در دولت‌های قبل در چندین نوبت اعلام شده بودکه شرکت ارتباطات زیرساخت قیمت اینترنتی را که به شرکت‌های واسطه اینترنتی می‌فروشد کاهش داده است اما با این وجود برخی شرکت‌های اینترنتی حاضر نشده‌اند که با وجود تخفیف‌های مذکور قیمت اینترنت خود را پایین بیاورند.

در واقع هربار که شرکت زیرساخت تخفیف‌هایی را ارایه داده است برخی شرکت‌های اینترنتی به بهانه‌های مختلف مثل افزایش هزینه‌هایشان حاضر به اعمال این تخفیف‌ها نشده‌اند.

همین سرسختی شرکت‌های اینترنتی در اعمال تخفیف‌ها سرانجام باعث شد وزیر ارتباطات در اقدامی هماهنگ با شرکت زیرساخت تصمیم بگیرند که تخفیف‌های اینترنتی را فقط به pap‌هایی بدهند که به مشترکان خود تخفیف می‌دهند. با این وجود اما برخی از این شرکت‌ها باز هم ترفندهایی را در آستین داشتند و اگر چه اینترنت مصرفی را به لحاظ قیمت فروش حجم و در ظاهر کاهش دادند اما در عمل با برداشتن طرح‌های تشویقی و اینترنت رایگان شبانه عملا قیمت تمام شده اینترنت را برای کاربر نهایی بیشتر از پیش کرده و خودشان هم از تخفیف‌ها بهره‌مند شدند.

 سرویس رایگان شبانه پر!

از زمان اعلام ارزان شدن اینترنت، یکی از شرکت‌های اینترنتی اگر چه براساس اعلام رگولاتوری تخفیف‌هایی را اعمال کرده است اما تعرفه‌های خود را به گونه‌ای تغییر داده است که در عمل هزینه اینترنت مصرفی مشترکان خود را حدود ۲۰ درصد افزایش داده است.

یکی از مشترکان این شرکت اینترنتی می‌گوید: “تا پیش از اعمال تخفیف‌ها، من اینترنت با سرعت ۲مگابایت و با حجم ۱۰ گیگابایت را به قیمت ۴۰ هزار تومان خریداری می‌کردم و دانلود شبانه از ۲ تا ۸ صبح هم برایم رایگان بود اما از وقتی تخفیف‌ها اعمال شده اگر چه مبلغی که باید بپردازم ۸ هزار تومان کاهش یافته و به ۳۲ هزار تومان رسیده است اما با توجه به حذف اینترنت نامحدود شبانه عملا مجبورم حجم بیشتری را خریداری کنم که اصلا به صرفه نیست. تا پیش از این من بیشتر دانلودهای خودم را در ساعات پایانی شب انجام می‌دادم امکانی که پس از اجرای تخفیف‌های اینترنتی از من گرفته شد. ” این مشترک اینترنت پرسرعت خانگی معتقد است که درواقع تخفیف‌ها باعث ایجاد این شرایط شده است.

اینترنت نامحدود گران‌تر شد

یکی دیگر از کاربران اینترنت پرسرعت خانگی که از سرویس نامحدود با سرعت ۲۵۶مگابایت استفاده می‌کند اما می‌گوید اگرچه تا پیش از این برای هر دو ماه استفاده مبلغ ۲۵ هزار تومان پرداخت می‌کرد، اما بعد از به جریان افتادن تخفیف‌ها قیمت تعرفه دو ماهانه او به ۳۳ هزار تومان افزایش یافته است. جالب آنکه وقتی هم از این بابت اعتراض کرده است، شرکت اینترنتی‌اش به او گفته که اگر بخواهد می‌تواند سرویس نامحدود خود را قطع کند چون این سرویس اصلا برای شرکت به صرفه نیست!

همچنین کاربر دیگری که باز هم از سرویس اینترنت نامحدود همین شرکت اما با سرعت ۵۱۲ استفاده می‌کرده می‌گوید در این چند ماه اخیر هزینه اینترنت او که تا پیش از این به ازای هر دو ماه ۴۸ هزار تومان بوده به ۶۰هزار تومان افزایش یافته است.

به نظر می‌رسد با توجه به اینکه رگولاتوری صرفا قیمت فروش حجم و آبونمان را ارزان کرده است برخی شرکت‌های اینترنتی با گران کردن سرویس‌های نامحدود خود قصد جبران تخفیف‌ سرویس‌های دیگر را دارند. در واقع ظاهرا برخی شرکت‌های اینترنتی با استفاده از سکوت رگولاتوری درباره اینترنت نامحدود در مصوبه ارزان شدن اینترنت، فرصت را غنیمت شمرده‌اند تا با افزایش قیمت‌ها درآمدهای خود را افزایش دهند.

ادامه محاسبه اینترانت به نرخ اینترنت

اگرچه برخی شرکت‌های اینترنتی طی سالیان گذشته حجم زیادی از محتوا را روی شبکه داخلی بارگذاری کرده‌اند و اگر مشترکان آنها بخواهند این محتواها را دانلود کنند آنها را از طریق شبکه داخلی خود به سرورهای شرکت‌های خود وصل می‌کنند اما باز هم برای اتصال کاربران به شبکه داخلی، همان هزینه اینترنت بین‌المللی را از مشترکان دریافت می‌کنند.

البته سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تا اول بهمن ماه امسال به شرکت‌های اینترنتی وقت داده تا سیستمی را برای تفکیک اینترنت داخلی و خارجی مصرفی هر کاربر راه‌اندازی کنند تا از این تاریخ به بعد قیمت اینترانت با نرخ صحیح و نه با نرخ اینترنت از کاربران اخذ شود.

رگولاتوری همچنین وعده داده در صورتی که شرکت‌های اینترنتی این کار را نکنند، با جریمه‌هایی روبه‌رو می‌شوند. حال باید دید آیا ارایه‌دهندگان این خدمات تا بهمن ماه امسال بالاخره حاضر می‌شوند اینترانت را به قیمت واقعی خود عرضه کنند یا همچنان در بر پاشنه قبلی خواهد چرخید.

بی‌تاثیری تخفیف‌ها بر اینترنت موبایل

در این سال‌ها کاربران ایرانی اینترنت با توجه به قیمت بالای خدمات اینترنتی، عادت کرده‌اند که به اینترنت و خصوصا اینترنت‌موبایل به چشم یک کالای لوکس بنگرند که استفاده از آن در درجه چندم اهمیت قرار می‌گیرد. این در حالی است که اینترنت می‌بایست به عنوان خدمتی همگانی در هر لحظه و به ارزانی و راحتی در اختیار همه مردم باشد و حتی اقشار پایین دستی جامعه هم برای استفاده از آن به لحاظ هزینه کرد مشکلی نداشته باشند.

در راستای حل این مشکل اگر چه در این سال‌ها حرف‌های زیادی از ارزان شدن اینترنت موبایل از سوی وزارت ارتباطات اعلام شده است اما عملا محقق نشده است.

ماجرای تخفیف‌های مربوط به اینترنت موبایل هم که اخیرا از سوی وزارت ارتباطات با سرو صدای زیاد رسانه‌ای مطرح شد نیز از این قرار است و از آنجا که بیشتر کاربران از بسته‌های اینترنتی برای استفاده از این خدمت بهره‌ می‌برند در عمل تاثیری به حال کاربران نداشته است. به علاوه اگر حتی کسی هم از بسته‌های اینترنتی استفاده نکند ارزان شدن یک دهم ریالی اینترنت موبایلی به هیچ‌وجه اقدامی ملموس برای پایین آوردن قیمت اینترنت ایران محسوب نمی‌شود.

فراموش نکنیم که در طی سال‌های اخیر با توجه به بالا بودن هزینه‌های اینترنت موبایل، همواره تاکید بر این بوده که بهتر است مشترکان برای استفاده روزانه از اینترنت همراه از بسته‌های اینترنتی استفاده کنند تا هزینه‌های آنها به حدود یک هشتم کاهش پیدا کند. به‌طوری که براساس آمار ۸۰ درصد کاربران اینترنت موبایل از بسته‌ها استفاده می‌کنند و نسیمی از تخفیف‌ها هم به سمت ایشان نیامده است.

چشم انتظار روزهای خوش باشیم

همان‌طور که گفته شد به‌رغم اینکه تخفیف‌های اینترنتی در چند دوره مختلف توسط شرکت زیرساخت به شرکت‌های اینترنتی ارایه شده است اما عملا این تخفیف‌ها اثری بر هزینه اینترنت کاربر نهایی نداشته است. شاید آنچه که باعث شد در این دوره حداقل این تخفیف‌های اینترنتی روی کاغذ اعمال شوند و قیمت اینترنت حجمی برای کاربر نهایی حداقل روی کاغذ کاهش پیدا کند، اقدام حساب شده شرکت ارتباطات زیرساخت بود که اعلام کرد تخفیف‌های اینترنتی را فقط به شرکت‌های اینترنتی می‌دهد که نرخ اینترنت را برای مشترکان خود کاهش دهند.

برخی از صاحب‌نظران معتقدند که تصدی محمد جواد آذری جهرمی بر سمت مدیرعاملی شرکت ارتباطات زیرساخت باعث شده که با توجه به دانش فنی مرتبط، جوان بودن و درک صحیح وی از واقعیت‌های موجود کشور این مقام مسوول عملا از شیوه‌های صحیح‌تری برای رساندن تخفیف‌های اینترنتی به کاربر نهایی استفاده کند.

با این تفاسیر باید در مورد آینده کاهش قیمت اینترنت در کشور امیدوار بود چراکه انتظار می‌رود این مدیر متخصص و جوان زیرساخت توان آن را خواهد داشت که در برابر ترفند‌های گوناگون برخی شرکت‌های اینترنتی با ترفندهایی خاص خودش مقاومت کند و در نهایت باعث ارزان شدن اینترنت برای کاربر نهایی شود.

البته که در این بین سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز باید در کنار شرکت زیرساخت با وضع آیین‌نامه‌هایی جلوی دور زدن قانون را بگیرد و با متخلفان نیز برخورد جدی کند.