کشف داغ ترین سیاره عالم

محققان تاکنون با چیزهای خارق العاده‌ای روبرو شده‌اند اما کشف اخیر آنها همگان را متحیر کرده است.

نود فناوری – دانشمندان اعلام کرده‌اند که به‌تازگی موفق‌ شده‌اند یکی از عجیب‌ترین سیاره‌های فراخورشیدی را در عالم شناخته‌شده، کشف کنند. این سیاره، یک غول گازی است که به ستاره مادر خود بسیار نزدیک است و هر ۱.۵ روز، مدار خود به دور این ستاره را تکمیل می‌کند؛ همچنین گفته شده که سطح این سیاره، از بسیاری از ستاره‌ها داغ‌تر است. این سیاره به دور ستاره‌ای به نام KELT-9 گردش می‌کند. KELT-9 که با نام HD 195689 نیز شناخته می‌شود، یک ستاره نوع AA از رشته اصلی نمودار هرتزاشپرونگ-راسل است که در فاصله‌ی ۶۵۰۰ سال نوری از زمین قرار گرفته و از خورشید بزرگ‌تر است. این برای نخستین بار است که ستاره‌شناسان سیاره‌ای کشف می‌کنند که به چنین ستاره‌ای نزدیک است و مشابه آن را تا پیش از این مشاهده نکرده‌اند.

این سیاره‌ی فراخورشیدی، KELT-9b نام دارد و دمای سطح آن به هنگام روز به ۴۶۰۰ درجه کلوین (۴۳۲۶ درجه سلسیوس) می‌رسد. برای مقایسه، باید بدانید که دمای سطح خورشید ۵۸۰۰ درجه کلوین (۵۵۲۶ درجه سلسیوس) است و دمای سطح عطارد به‌عنوان نزدیک‌ترین سیاره به خورشید، تنها ۷۰۰ درجه کلوین (۴۲۶ درجه سلسیوس) است. دلیل این گرمای دیوانه کننده در سطح سیاره KELT-9b، نزدیکی بیش از حد به ستاره مادر است. البته ستاره‌ای که این سیاره به دور آن گردش می‌کند، جزو داغ‌ترین ستاره‌هایی است که ما می‌شناسیم و دمای سطح آن حدود ۱۰۱۷۰ درجه کلوین (۹۸۹۶ درجه سلسیوس) است.

جونتی هورنِر، ستاره‌شناسی از دانشگاه کوئینزلند جنوبی استرالیا، در مورد این کشف می‌گوید:

بر هیچ‌کس پوشیده نیست که سطح این سیاره، تحت تأثیر ستاره‌ی مادر است؛ زیرا این ستاره، بسیار درخشان‌تر و داغ‌تر از خورشید است. همچنین نزدیکی بیش از حد سیاره‌ی KELT-9b به ستاره‌ی مادر، باعث می‌شود این سیاره به داغ‌ترین سیاره‌ای تبدیل شود که بشر توانسته است کشف کند. دمای سطح آن به طرز خارق‌العاده‌ای بالا است و به بیش از هزار درجه سلسیوس می‌رسد.
KELT-9b‌ به‌عنوان یک غول گازی، حدود ۲.۸ برابر پرجرم‌تر از سیاره‌ی مشتری است؛ اما به دلیل این‌که اتمسفر سیاره شدیداً تحت تأثیر ستاره‌ی مادر است، تنها نیمی از چگالی مشتری را دارد. اسکات گائودی، ستاره‌شناسی از دانشگاه ایالتی اوهایو و همچنین یکی از پژوهشگرانی که در کشف این سیاره نقش داشته، در یک بیانیه‌ی رسمی این‌چنین گفته است:

هر تعریفی که بر پایه‌ی جرم باشد، می‌تواند این سیاره را توصیف کند؛ اما اتمسفر این سیاره به دلیل دمای بسیار بالای سطح آن در طول روز، غیرمعمول است و ما تا به امروز نظیر آن را مشاهده نکرده‌ایم.
در واقع به نظر می‌رسد که این سیاره از گرمای شدید رنج می‌برد و ستاره‌شناسان از این‌که این سیاره توانسته است در این شرایط سخت همچنان وجود داشته باشد، تعجب می‌کنند.

آلن دافی، ستاره‌شناسی از دانشگاه سوینبرن، در مصاحبه‌ای که با وب‌سایت ScienceAlert داشته، این‌چنین گفته است:

من واقعاً از این‌که چنین سیاره‌ای را مشاهده می‌کنم شگفت‌زده هستم. وقتی که یک ستاره‌ی پرجرم، بسیار درخشان و داغ وجود دارد، قدرت تابش آن بسیار بالا خواهد بود و سعی می‌کند هر ماده‌ای را که در اطراف ستاره قرار دارد، دور سازد. در واقع در اطراف این ستاره غبار و گاز زیادی وجود نداشته است که بتواند چنین سیاره‌هایی را تشکیل دهد.
شرایط بسیار سختی که در اطراف ستاره‌ی KELT-9 وجود دارد، باعث کوتاه شدن زندگی سیاره‌هایی می‌شود که در اطراف ستاره گردش می‌کنند. گروهی که سیاره‌ی KELT-9b را کشف کرده‌اند، تخمین زده‌اند که سیاره‌ی مذکور در هر ثانیه چیزی در حدود ۱۰ میلیون کیلوگرم از جرم خود را از دست می‌دهد و به احتمال زیاد، این گرمای بالا، ردپای درخشانی همچون دنباله‌دارها در قسمت پشتی این سیاره تشکیل داده است. این یعنی به احتمال زیاد، سیاره‌ مدت زیادی زنده نمی‌ماند و شاید به‌زودی کاملاً از بین برود و تنها یک هسته‌ی سنگی جامد از آن باقی بماند (البته ما هنوز نمی‌دانیم که سیاره‌های مشابه KELT-9b هسته‌ی سنگی جامد دارند یا خیر).

کشف این سیاره در واقع توسط یک گروه بین‌المللی از پژوهشگران و ستاره‌شناسان آماتور صورت گرفته است و جهشی بزرگ به شمار می‌رود.

جونتی هورنِر در این خصوص می‌گوید:

این کشف، به گسترش مرز آنچه ما می‌توانیم به کمک فناوری به دست آوریم و آنچه ما می‌دانیم در آسمان است، منجر می‌شود. این کشف به دلایل بسیار بسیار زیادی شگفت‌انگیز و مهم است.
دانشمندان معمولاً به دنبال کشف سیاره‌های فراخورشیدی خاصی هستند که به دور ستاره‌های کم‌نور و کوچک مشابه خورشید، گردش می‌کنند؛ زیرا این سیاره‌ها ساده‌تر کشف می‌شوند و احتمال شکل‌گیری حیات روی آن‌ها وجود دارد و به همین دلیل مهم هستند؛ اما کشف سیاره‌ی جهنمی KELT-9b باعث شد ما به این موضوع پی ببریم که چه چیزهای خارق‌العاده‌ای در آسمان وجود دارند و همچنین باعث افزایش درک ما از چگونگی تولد و مرگ سیاره‌ها خواهد شد.

آلن دافی در این خصوص گفت:

این کشف ما را به غیرممکن‌ها امیدوار کرد. ما تا پیش از این تصور نمی‌کردیم سیاره‌ای در اطراف یک چنین ستاره‌هایی وجود داشته باشد؛ اما اکنون می‌توانیم به ستاره‌هایی که بسیار بزرگ‌تر، درخشان‌تر و داغ‌تر هستند نیز نگاهی بیندازیم؛ زیرا ممکن است که در اطراف آن‌ها هم سیاره‌های شگفت‌انگیزی وجود داشته باشند.
اکنون که این کشف مهم صورت گرفته است، پژوهشگران امیدوار هستند که بتوانند به‌زودی به کمک دیگر تلسکوپ‌ها، مانند تلسکوپ فوق‌العاده قدرتمند جیمز وب ناسا که سال آینده به فضا پرتاب می‌شود، سیاره‌ KELT-9b را با دقت بالاتری مشاهده کنند.

نتایج این پژوهش‌ها در مجله Nature منتشر شده است.