چندی پیش برای بررسی هر چه بیشتر مسایل و مشکلات امروز بانکداری دیجیتالی کشور به سراغ مرتضی ترک‌تبریزی یکی از چهره‌های شناخته‌شده در صنعت بانکداری کشور رفتیم که بخش اول آن گفت‌و‌گو را خواندید.
البته پس از انجام این مصاحبه در هفته گذشته وی به عنوان عضو هیات مدیره بانک تجارت منصوب شد. او که سابقه تصدی بر سمت معاونت مدیرعاملی بانک ملت را در کارنامه داشته، از نزدیک با مسایل ریز و درشت صنعت بانکداری کشور آشنا است و به همین علت می‌تواند به خوبی بزرگ‌ترین مسایل و مشکلات صنعت بانکی کشور را برشمرده و راهکارهای عبور از این مشکلات را ارایه دهد.
سه موضوع احراز هویت الکترونیکی، تعیین تکلیف نظام کارمزد و اجرایی شدن کیف پول الکترونیکی از منظر تبریزی از جمله مهمترین مسایل و پاشنه‌آشیل‌هایی هستند که می‌بایست در سال ۹۹ به آنها رسیدگی شود.
*به عنوان اولین سوال فکر می‌کنید مهمترین اتفاقات سال ۹۸ در حوزه بانکداری الکترونیکی چه بوده است؟
ابتدا باید بگویم یکی از کارهای خوبی که در اواخر سال ۹۷ و اوایل سال ۹۸ انجام شد آن بود که در خصوص رمزپویا همگرایی و هماهنگی خوبی بین بانکها با هماهنگی بانک مرکزی شکل گرفت و این پروژه پیش رفت. به هر حال ممکن است که این پروژه نقایص یا معایبی هم داشته باشد اما به هر حال با توجه به تعدد پرونده‌های قضایی در حوزه فیشینگ با انجام این کار یک قدم به جلو رفتیم و بسیاری از مشکلات حل شد. به نظرم مهمترین اتفاق نیز همگرایی بین بانکها و بانک مرکزی بود.
همچنین باید اشاره کنم که قبل از سال ۹۸ اقداماتی برای بانکداری باز در حوزه فرابورم شکل گرفت و ایجاد نهادهای مرتبط توانست به پیشرفت برنامه‌های بانکها کمک کند. به نظرم فرابوم می‌تواند حرکت به سمت بانکداری دیجیتال را خیلی سریع‌تر کند و با فعال‌تر شدن فین‌تک‌ها بدنه سنگین بانکها سبک‌تر شود. در این مسیر می‌بایست فین‌تک‌ها را خیلی بیش از پیش همراهی کنیم تا با همکاری بانک و فین‌تک‌ها امکان ارایه محصول نهایی به مشتری میسر شود.
در حوزه بانکداری دیجیتال هم برنامه‌های خودمان را بر اساس رویکرد وزارت امور اقتصادی و دارایی جلو می‌بریم که اولین قدم آن تهیه نقشه راه بانکداری دیجیتالی است، از طرفی به دنبال این هستیم که بتوانیم بخشی را به عنوان یک شرکت راه‌اندازی کنیم که از زیرساخت‌های فناوری اطلاعات استفاده کند و محصولات و خدمات بانکداری دیجیتال را به مشتریان ارایه دهد. در عین حال از مقوله بانکداری اجتماعی هم غافل نیستیم و در این حوزه هم برنامه‌هایی داریم و همان‌طور که اشاره کردم در حوزه کیف پول هم کارهایی انجام دادیم که در سال ۹۹ از آن رونمایی خواهد شد.
*یکی از مشکلاتی که اکنون در فعالیت اعتباری بانکها وجود دارد آنها ارتباط مستقیمی برای استعلام وضعیت اعتباری مشتریان یکدیگر ندارند که خود این موضوع باعث مشکلات فراوان هم برای مشتری و هم برای بانک شده است، چرا در حال حاضر بانکها با API با هم ارتباط ندارند؟
چون بانکها تصور می‌کنند فقط با فین‌تیک باید با هم در ارتباط باشند. البته در یکی دو سال گذشته کارهای خوبی مثل ققنوس و پلتفرم‌های بانکداری باز به واسطه بانکداری دیجیتال صورت گرفته است. بانکداری دیجیتالی یعنی از روی مبل خانه‌ات بلند نشو و با رمز، پولی را به حساب دیگری بریز یا با ضمانت‌نامه هوشمند با کسی قرارداد هوشمند ببند. همه این موارد ماژول‌هایش هست به عنوان مثال با استفاده از شرکت فرابوم می‌توان با یک شرکت وارد مذاکره شد و به محض اینکه آن شرکت سرویس خواست، سرویس را به فین‌تیک اعلام کرده و یک فرم دیجیتال را پر می‌کنیم. شرکت فرابوم آن فرم را برای فین‌تیک می‌زند. در مرحله آخر فقط کافی است که کسب و کار اعلام کند که می‌خواهد با این شرکت کار کند سپس فرابوم سرویس را در اختیارش قرار می‌دهد. ما این موارد را در چند بانک ایجاد کرده‌ایم و هر چه تعداد این بانکها بیشتر شود، از بین رفتنش سخت‌تر می‌شود.
*در مقابل شرکت فرابوم، ارتباط فردا با فینوتک خدمات بانکداری باز بانک‌هایی را می‌دهد که فرابوم ندارد فکر نمی‌کنید وقت آن رسیده این دو با هم ادغام شوند.
قطعا ارتباط بین این دو برقرار می‌شود و ما می‌توانیم به کسب و کارهایی که روی بوم‌مان هست هم سرویس بدهیم. چنین چیزی گریزناپذیر است، من فقط می‌گویم نباید چنین ذهنیتی وجود داشته باشد که فرابوم را از بین ببریم یا مقابل آن سنگی بیندازیم.
*چرا این دیدگاه نزد حاکمیت یا دولت باید وجود داشته باشد که برای نظارت و امنیت باید موضوعی مثل فرابوم را حذف کنیم و صفر تا صدش را خودمان اجرا کنیم؟ در این باره از خود فناوری نمی‌توان کمک گرفت؟
دکتر محرمیان معاون فناوری اطلاعات بانک مرکزی در جلسه اولی که آمدند موضوع صحبت‌شان همین بود که نظارت دیجیتال می‌تواند قبل از اجرای دیجیتال اتفاق بیفتد. به نظر ذهنیت بانک مرکزی این نیست که خودمان کار را اجرا کنیم. در خدمات انفورماتیک مواردی شکل گرفته است اما به نظر من خدمات هم علاقه‌مند است با بانک‌هایی که روی بوم فرابوم هستند، کار کند. همه می‌دانیم که کشور در حالت جنگی است. در ظاهر نشانی از تیر و تفنگ نیست اما ما هر روز در SOC بانکها حملاتی از IPهای خارج از کشور داریم که سرویس‌هایمان را مورد حمله قرار می‌دهند. اگر SOCهای بانکها نبود اکنون معلوم نبود وضعیت داده‌های بانکی چگونه بود، البته از این نظر بانک‌های خارج از کشور از ما ضربه‌پذیرتر هستند. درحال حاضر ما از سوی کشورهای متخاصم حملاتی داریم.
*مشخصا چه کشورهایی؟
از آمریکا و اروپا و کشورهای مختلف حملاتی داریم. البته لازم نیست که حتما آن شخص در اروپا باشد. او می‌تواند از سروری در اروپا به ما حمله کند.
*منبع اصلی را شناسایی نکردید؟
از همه جا حمله صورت می‌گیرد. اصلا این گونه نیست که فقط یک جا باشد. از IPهای همه دنیا هست. کشوری مثل عربستان در این زمینه به صورت تیمی کار می‌کند اما خوشبختانه ما در این دو سال صاحب SOCهای بومی و غیربومی شدیم که هر دو آنها مشغول به کار هستند و حملات را دفع می‌کنند. در حوزه امنیت چون بانک بزرگ است، ما در این زمینه سرمایه‌گذاری خیلی بزرگی کردیم و تجهیزات و همه سیستم‌ها از لایه OS تا لایه سرویس مدام چک می‌شوند. سرویس‌های حساس در مقاطع زمانی منظم، تست نفوذ می‌شوند. بانکی که در روز حداقل ۲۰ میلیون تراکنش دارد، این اتفاقات برایش گریزناپذیر است.
*برویم سراغ موضوع بعدی. به‌پرداخت چند سال است که تغییر مدیریتی زیادی داشته است. به گمانم هر یک سال و نیم یک بار مدیرعاملش تغییر کرده است، دلیل این تغییرات چیست. چرا به‌پرداخت فقط با بانک ملت کار می‌کند و سراغ بانک‌های دیگر نمی‌رود. در شرکت‌های زیرمجموعه دیگری، مثل بهسازان هم این اتفاق می‌افتد. این تک‌محوره کار کردن شرکت‌های زیرمجموعه بانک از لحاظ درآمدی آسیبی به بانک نمی‌زند؟
برای فعالیت با جاهای دیگر علاقه‌مندی وجود دارد، اما واقعا در حدی نیست که شرکت‌ها را اجبار کنیم. درباره تغییر مدیرعامل هم باید بگویم که ما در بانک ملت مدیران عامل را از مدیران خود بانک ملت انتخاب می‌کنیم. خوشبختانه همه آنها هم آدم‌های قوی بودند. آقای ترابیان، آقای گشتاسبی و آقای خلیلی همه از مدیران بانک ملت بودند.
*البته آقای خلیلی قبلا در هیات مدیره به‌پرداخت بود.
بله و مدیر بانکداری شخصی بانک هم بود. این روند گریزناپذیر است. افرادی بودند که ما جایگاه آنها را تغییر دادیم و در حال حاضر مدیر زیرساخت بانک، مدیر هلدینگ بانک یا مدیر چند پروژه ما شده است. به هر حال ممکن است بعضی افراد بگویند که طولانی شدن عمر یک مدیر مزایایی دارد، اما ما از تغییر مدیران دچار مشکل نشده‌ایم.
*در حوزه به‌پرداخت که دقیقا با کسب و کار در ارتباط است، به هر حال هر چه این ارتباط طولانی‌تر و قوی‌تر باشد به روند کار کمک بیشتری نمی‌کند؟
در به‌پرداخت همه مدیران تغییر نکردند. مثلا معاونان فنی شرکت و معاون کسب و کار آن، سال‌هاست که آنجا کار می‌کنند.
*شما از عملکرد به‌پرداخت راضی هستید؟
بله من از عملکرد به‌پرداخت راضی هستم. گرچه می‌تواند کسب و کارش را در بعضی حوزه‌ها بهتر کند. در حال حاضر هم این کار را شروع کرده است. به هر حال این کیک ثابت است و از دست دادن سهم گریزناپذیر است اما مهم این است که بتوانیم سودآوری‌مان را بیشتر کنیم. می‌توانیم مثل خیلی‌ها کارمزد ببخشیم و تراکنش بیاوریم، ولی قرار نیست ما این کار را بکنیم چون کار غیرحرفه‌ای نمی‌کنیم. در یک سال اخیر در حوزه موبایل بیشتر کار کرده‌ایم. همچنین در حوزه سازمان‌هایی که فقط به دنبال استفاده از POSهای بانک ملت نبوده‌اند و ارزش افزوده هم برایشان مهم بوده است. مثلا حتی در اپلیکیشن‌های خاص بیمارستانی و کسب و کارهای خاص ورود ویژه کرده‌ایم. در IPG انرژی زیادی گذاشتیم. خیلی به دنبال تراکنش نیستیم. همین الان هم اوضاع سهام به‌پرداخت بسیار خوب است با اینکه حبابی در آن وجود ندارد ولی کار پیش می‌رود. در شرایط فعلی بازار پرداخت کشور شفاف نیست و بعضا کارهای غیرحرفه‌ای انجام می‌شود. اما من می‌گویم به‌پرداخت جای پیشرفت دارد. ما تغییراتی در زیرساخت سوییچ دادیم و تراکنش‌های ما در دو ماه گذشته به حدی خوب شده که جریمه بانک مرکزی ما صفر است. یعنی مبلغی که به عنوان قطعی سرویس از ما می‌گرفتند که برای یکی از بانکها در سال گذشته چند صد میلیون بوده، برای ما صفر شده است و این یعنی Core Banking، سوییچ و شبکه‌مان با شاپرک درست کار کرده، شتاب هم سینک بوده و مشکلی نداشتیم.
*یعنی اصلا خطا نداشته است؟
هیچ خطایی نداشته که این سود خوبی برایمان داشته است. پس بهتر است که در این مورد من به ثبات نگاه کنم و نگاهم به برنامه‌های آینده باشد که بتوانم یک کسب و کار پایدار با شرکایم داشته باشم. اینکه من جایی بروم، کارمزد بدهم، به سادگی عذر من خواسته می‌شود چون PSP دیگری کارمزد بیشتری می‌دهد، فایده‌ای ندارد. به این ترتیب افراد هم خراب می‌شوند. وقتی کسب و کارها می‌گویند که همه PSPها باید به من پول بدهند تا من کار با آنها را پیش ببرم و POSهایشان باید اینجا باشد. ما ترجیح می‌دهیم از ابتدا به سمت این کار نرویم. پشت آقای خلیلی بانک ملت است. بانک ملت به عنوان یک بانک جامع دولتی خصوصی دیده می‌شود. قرار نیست چنین کارهایی انجام دهیم. بانک ملت خیلی در معرض دید است، فقط کافی است سرویس‌های بانک ملت پنج دقیقه قطع شوند، از جاهای مختلف به من زنگ می‌زنند و پیگیر می‌شوند اما شرایط بانک‌های دیگر به این شدت نیست.
به‌پرداخت جای کار زیادی دارد و درستش هم همین است که به وضعیت موجود قانع نباشیم، ما به دنبال سوییچ بین‌المللی هستیم. سوییچ جدید بانک با قابلیت‌های مختلف به خصوص در حوزه وفاداری و قابلیت‌های استاندارد بین‌المللی. فعلا روی این مورد کار می‌کنیم و پایداری سوییچ بسیار خوب شده است. ان‌شاء‌ا… در IPG و موبایل هم کارهای خوبی انجام خواهیم داد.
*با توجه به سهم زیاد به‌پرداخت و گرانی سخت‌افزار و دستگاه POS، این راهکار بهتری است که روی نرم‌افزار سوییچ کنید؟
همین کار را هم کردیم و سعی کردیم که یک نوع رسوب نرم‌افزاری هم به سمت مشتری داشته باشیم. یعنی درست مثل کاری که در محب کردیم. محبِ مخابرات‌های استان‌ها و نرم‌افزارشان به بانک ملت وصل است. نرم‌افزار بانک ملت آنجا موجود است و ما انقدر برایشان ارزش ایجاد کردیم که نمی‌توانند ما را حذف کنند. وقتی همه کارهایشان با نرم‌افزار ما انجام می‌شود، چرا باید آن را کنار بگذارند. POS نیست که آن را بگذارند و دیگری را بیاورند. به همین دلیل بانک ملت توانسته رسوب نرم‌افزاری و ارزش افزوده‌ای در پیش مشتری خود داشته باشد و ماندگارتر شود.
*به عنوان سوال پایانی از دیدگاه شما در سال ۹۹ مهمترین کارهایی که باید در حوزه فناوری بانکها انجام شود چیست؟
یکی از موضوعاتی که می‌بایست به آن توجه شود به نظرم بحث نظارت دیجیتال است. توجه داشته باشید که هر چقدر داده تمیز ایجاد کنیم و نرم‌افزارهایی درست کنیم که بتوانند براساس این داده‌ها بررسی لازم را انجام دهند و قوانین دقیقی بنویسیم می‌تواند باعث شود هزینه کارها برای ما کاهش یابد. باتوجه به حجم بالای تراکنش‌ها در نظام بانکی نظارت‌های امروزی پاسخگو نیست و به همین دلیل ما داریم به سمت نظارت دیجیتال می‌رویم.
با استفاده از داده و موارد دیگر بانکها می توانند از بروز مشکلاتی نظیر پولشویی جلوگیری کنند. نظر بانک مرکزی نیز این است که ما به سمت و سوی نظارت دیجیتالی برویم و بتوانیم از راه دور و بدون دخالت بخش‌های آی‌تی بانکها کنترل لازم را داشته باشیم و سرویس بهینه‌ای را به مشتریان ارایه دهیم.
همچنین در مبحث احراز هویت نیز می‌بایست از طریق بلاک‌چین یا ابزارهای دیگر ورود کنیم. احراز هویت دیجیتال یکی از راهکارهای مهم است و ابزار‌هایی نیز برای خودش دارد و این یکی از مسایل اساسی است که مغفول مانده است.
در حوزه کیف پول و پرداخت‌یار نیز باید بگویم که موضوع کارمزد خیلی در آن نقش دارد، لذا می‌بایست در سال۹۹ روی موضوع کارمزد هم کار کنیم تا بتوانیم سرویس‌ها را از مجانی بودن و سربار بانکها بودن نجات دهیم و کیف پول را جا بیندازیم تا مانع تحمیل هزینه‌های پرداخت آنلاین شویم. پس در مجموع مباحث کیف پول، تعیین تکلیف کارمزد و احراز هویت آنلاین از جمله کارهایی است که در سال ۹۹ باید روی آنها تمرکز کرده و آنها را به نتیجه برسانیم.
با انجام اموری که به آن اشاره شد می‌توانیم نظارت دیجیتال، نظارت از راه دور و نظارت پیشگیرانه را داشته باشیم.
ارسال یک نظر