نود فناوری – در ایران ابزارهای مختلفی برای انتقال وجوه بین حساب‌ها وجود دارد که لزوما همه مردم تفاوت آنها را نمی‌دانند؛ سامانه‌هایی مانند شتاب، سحاب، پایا و ساتنا که می‌توان از آنها برای انتقال وجه استفاده کرد، اما تفاوت این سامانه‌ها عموما برای مردم روشن نیست و بسته به صلاحدید بانک و خواست مشتری، ممکن است یکی از این ابزارها برای درخواست وجه مشتری مورد استفاده قرار بگیرد.
ولی آیا شعبه بانک برای اجرای درخواست مشتری منفعت خود را در نظر نمی‌گیرد؟ اساسا سامانه ساتنا (تسویه ناخالص آنی RTGS) برای انتقال نامحدود پول و به صورت آنی(حداکثر زمان دو ساعت) بین دو شماره شبا صورت می‌گیرد و فاقد کارمزد است.
ساتنا طبق قوانین جدید بانک مرکزی برای مبالغ بیش از ۱۵ میلیون تومان مجاز است. از طرف دیگر سامانه پایا (اتاق پایاپای الکترونیکی ACH) نیز ابزاری دیگر برای انتقال وجه است که زمان تسویه آن ساعت ۱۶ و یک بار در روز است. بنابراین پایا با سقف مبلغ ۵۰ میلیون تومان در روز و بدون کارمزد می‌تواند وجوه را با تاخیر در حساب مقصد تسویه کند. به‌تازگی باخبر شدیم که تعدادی از بانک‌ها در کشور از ارایه سرویس ساتنا به مشتریان خودداری می‌کنند و بهانه‌ای که متصدی شعبه در این شرایط به مشتری اعلام می‌کند، «قطع بودن سرویس ساتنا» است، در صورتی که چنین نیست. در سال‌های گذشته به دلیل آنکه تسویه پایا در هفت سیکل و با فاصله‌های زمانی دو ساعت انجام می‌شد، تفاوت چندانی بین پایا و ساتنا به چشم نمی‌خورد و برای مبالغ بالا به مشتریان فرم ساتنا عرضه می‌شد.
نکته دیگر این است که بانک مرکزی از سامانه ساتنا به‌عنوان یک ابزار تنبیهی برای بانک‌هایی که تراز مالی منفی دارند استفاده می‌کند، به شکلی که برای مثال اگر شما مثلا از بانک A به بانک X حواله ساتنا می‌زنید، درصورتی‌که بانک مبدا تراز مالی‌اش نزد بانک مرکزی منفی باشد، تسویه با تاخیر انجام می‌شود و همین عاملی می‌شود تا مشتری برای احقاق حقش با کارمندان بانک درگیر شود و این روشی شده تا مثلا به دلیل جلوگیری از ایجاد نارضایتی مشتریان، بانک‌ها نسبت به مثبت کردن تراز مالی سمت بانک مرکزی ترغیب شوند.
متاسفانه این روال بانک مرکزی جز ایجاد مشکل برای مردم هیچ منفعتی ندارد و اگر بانک مرکزی به جای استفاده از این روش‌های غیراستاندارد، از اعلام رتبه‌بندی بانک‌ها سرباز نمی‌زد امروز نیاز به بیراهه‌رفتن با این روش‌های نابخردانه نبود.
از اواخر سال ۹۶ زمان تسویه پایا طبق دستورالعمل جدید بانک مرکزی به یک‌بار در روز کاهش پیدا کرد و موجب شد بانک‌ها و شعب که همیشه به دنبال افزایش میزان رسوب بیشتر پول در حساب‌های نزد خود هستند، ترجیح دهند مشتری از تسویه با تاخیر (یعنی پایا) استفاده کند. حتی در مبالغ بالاتر از سقف پایا نیز در شعبه به مشتری چند فرم ارایه پایا تحویل داده می‌شود و وقتی حساب مقصد و مبدا در یک بانک باشد، بدون محدودیت مبلغ، عملیات انتقال را به چند تراکنش پایا خرد می‌کنند.
مشتری بی‌خبر از این مساله اگر بگوید می‌خواهد از ساتنا استفاده کند، این جمله را می‌شنود که «ساتنا قطع است».بانک‌ها حتی این تغییر را در سامانه‌های غیرحضوری مانند اینترنت‌بانک و موبایل‌بانک خود نیز اعمال کرده‌اند و به‌طور اتوماتیک تراکنش را خرد می‌کنند تا بتوانند رسوب بیشتری از پول ایجاد کنند. البته سامانه ساتنا و پایا سامانه‌هایی حاکمیتی و در اختیار بانک مرکزی هستند و این قبیل تغییرات از دید بانک مرکزی قابل رویت است. لذا بانک مرکزی می‌بایست نسبت به این موضوع حساسیت نشان دهد و با گذاشتن کارمزد منطقی برای ساتنا و پایا، از طرفی این حق را به مشتری برای انتخاب بین پرداخت کارمزد و انتقال با تاخیر بدهد و از طرف دیگر موجب ایجاد انگیزه در بانک‌ها برای جذب درآمدهای غیرمشاع و کارمزدی شود و رفتار شعب بانک را از تفکر در درآمدهای مشاع عوض کند.
ارسال یک نظر