خرید مادربورد کیلویی دو هزار تومان

در میان افرادی که به عنوان واسطه، با زباله‌جمع‌کن‌های بازار سخت‌افزار در ارتباط هستند، یک دیدگاه مشترک وجود دارد؛ حجم این زباله‌ها در مقایسه با سال‌های گذشته افزایش چشمگیری داشته است و دلیل این موضوع هم بی شک رشد سریع تکنولوژی و تقاضا برای محصولات جدیدتر است.
نود آی سی تی – این نکته‌ای است که اغلب واسطه‌های جمع آوری و ارسال زباله‌های الکترونیکی به آن اشاره می‌کنند؛ واسطه‌هایی که این روزها فعالیت‌شان بیشتر از گذشته رونق یافته است. این فعالان معتقدند صرف‌نظر از حجم چشم‌گیر زباله‌های رایانه‌ای که پس از چندین واسطه به ترکیه فرستاده می‌شوند برخی از افراد در محله‌هایی مانند شوش در تهران و در اماکنی که بدون شک فاقد تجهیزات لازم برای بازیافت و جداسازی مواد است مس و طلای موجود در مادربوردها و سی‌پی‌یوها را استخراج می‌کنند.
غلام شیرازی به عنوان یکی از واسطه‌هایی که در زمینه بازیافت قطعات رایانه‌ای فعالیت می‌کند معتقد است که با وجود پتانسیل بالایی که ایران در منطقه در زمینه تولید زباله‌های رایانه‌ای دارد متاسفانه تکنولوژی‌های لازم برای بازیافت این محصولات و بهره‌برداری از آلیاژهای ارزشمند آنها وجود ندارد.
او با اشاره به اینکه در حال حاضر خرید و فروش این قطعات و به ویژه مادربورد به صورت کیلویی صورت می‌گیرد،می گوید: «علاوه بر بسیاری از مراکز دولتی و خصوصی که زباله‌های خود را در سطح شهر رها می‌کنند، به طور متوسط هر کیلو مادربورد مستهلک با قیمتی در حد دو هزارتومان خرید و فروش می‌شود که پس از رسیدن به حجم انبوه در کانتینرهایی فشرده شده و به کارخانه‌هایی در ترکیه فرستاده می‌شود.»
به گفته وی، در حال حاضر تنها برخی از وزراتخانه‌ها و سازمان‌های بزرگ دولتی برای مدیریت پسماندهای الکترونیکی خود از جمله قطعات رایانه‌ای و تجهیزات مخابراتی فرسوده، مزایده برگزار می‌کنند و از این طریق این زباله‌ها را با قیمت بسیار نازل به فروش می‌رسانند.
شیرازی با اشاره به این که کیس و پاور از دیگر زباله‌های ارزشمند رایانه‌ای هستند، ادامه می‌دهد «علاوه بر مادربورد و سی‌پی‌یو که دارای آلیاژهایی مانند مس و طلا هستند در حال حاضر برخی از شرکت‌های تولیدکننده کیس و پاور در داخل پس از استهلاک این کالاها، بخشی از بدنه‌های کیس‌ و پاورها را با قیمت‌های پایین به کارخانه‌هایی مانند ذوب‌آهن اصفهان می‌فرستند تا برای استحصال فلزهای ارزشمند مورد استفاده قرار گیرد.»
مراکز فروش تجهیزات کامپیوتری و دیجیتالی در تهران یکی از بزرگ‌ترین منابع بزرگ و غنی تولید زباله‌های الکترونیکی به شمار می‌روند اما تاکنون برای مدیریت یا حتی جمع‌آوری هدفمند پسماندهای حاصل از این مراکز چاره‌ای اندیشیده نشده است. مراجعه به این مراکز نشان می‌دهد تمام این فروشگاه‌ها کالاهای الکترونیکی مستهلک خود را در کنار سایر پسماندها رها می‌کنند ؛ بدون آنکه تا به امروز از سوی شهرداری یا سازمان حفاظت از محیط زیست برای جمع‌آوری و بازیافت این زباله‌ها طرحی ارائه شده باشد.
 
جای خالی قوانین و مقررات
در تمام کشورهای توسعه‌یافته و حتی در حال توسعه، بازیافت قطعات الکترونیکی و به ویژه رایانه‌ای اهمیت بسزایی دارد. بر اساس تصویب قانون زباله‌های رایانه‌ای موسوم به WEEE در این کشورها، تولید‌کنندگان موظفند بودجه طرح‌های بازیافت را تامین و خرده‌‌‌فروشان، خدمات باز‌پس‌گیری را ‌در اختیار مشتریان قرار دهند.
علاوه بر این قانون مسئله زباله‌های الکترونیک تا آنجا جدی است که در سال ۱۹۹۲ کنوانسیون «بسل» از سوی سازمان ملل متحد درخصوص تهدیدها و فرصت‌های این شکل از زباله‌ها به تصویب رسیده است. این کنوانسیون کشورهای عضو را موظف می‌کند که «حداقل میزان جابجایی ضروری» را درباره‌ زباله‌های پرخطر و به‌ ویژه زباله‌های الکترونیکی اعمال کنند و هر کشور با ایجاد تمهیدات لازم، زباله‌ها را در قلمرو خود بازیافت کند. تاکنون ۱۷۵ کشور جهان کنوانسیون بسل را امضا کرده‌اند و متعد به کاهش تولید و عدم جابجایی زباله‌ پرخطر شده‌اند این در حالی است که همچنان در ایران با وجود اینکه نام بزرگ‌ترین بازار مصرفی خاورمیانه در حوزه رایانه را یدک می‌کشد هنوز نه‌تنها سازوکاری در خصوص زباله‌های الکترونیکی تدوین نشده بلکه به باور بسیاری از مدیران دولتی ، کشور ما هنوز به نقاط بحرانی پسماندهای الکترونیکی نزدیک نشده است. غافل از این موضوع که حتی اگر از خطر آلودگی این زباله‌ها صرف ‌نظر کنیم نگاهی بر آمار برداشت طلا و نقره از قطعات رایانه‌ای در کشوری همچون ترکیه (بازیافت ۷۰۰ کیلو طلا از ۱۳ تن مادربورد مستهلک) نشان می‌دهد که چگونه مسوولان در مقابل خروج طلای ایرانی این چنین سکوت اختیار کرده‌اند؛ آن هم در شرایطی که بنابر آمار حدود ۵/۱۸ میلیون خانوار ایرانی سالانه بیش از چندین کیلو زباله الکترونیکی تولید می‌کنند.
 
اگر طرح بدهند استقبال می‌کنیم
بدون شک مراکز فروش تجهیزات کامپیوتری در تهران یکی از بزرگ‌ترین منابع بزرگ و غنی تولید زباله‌های الکترونیکی به شمار می‌روند اما تاکنون برای مدیریت یا حتی جمع‌آوری هدفمند پسماندهای حاصل از این مراکز چاره‌ای اندیشیده نشده است.
علیرضا مشرقی، مدیر یکی از فروشگاه‌های رایانه در مراکز فروش کامپیوتری تهران که روزانه شاهد انبوهی از زباله‌های الکترونیکی در کنار این پاساژ است با اشاره به این که تمام فروشگاه‌ها از هر گونه طرح شهرداری برای جمع‌آوری یا سامان‌دهی این زباله‌ها استقبال می‌کنند، می‌گوید: «متاسفانه به دلیل نبود جایگاه و سازوکار مشخص برای دفع یا جداسازی زباله‌های رایانه‌ای، واحد‌های تجاری ساکن در این مجتمع مانند سایر مراکز فروش کامپیوتردر تهران ناچارند پسماندهای خود را همراه سایر زباله‌ها رها کنند.
مشرقی با بیان اینکه در حال حاضر کانال مشخصی برای ارتباط با سازمان‌های ذی‌ربط در این خصوص وجود ندارد ادامه می‌دهد: «بدون شک برای مدیریت این زباله‌ها علاوه بر همکاری نهادهای مرتبط، به نیروهای متخصصی نیاز داریم که قطعات گوناگون انباشته شده در این پسماندها را تفکیک کنند.
هر چند تا پیش از این به دلیل وجود این تصور که جداسازی زباله‌های الکترونیکی سود اقتصادی ندارد واحدهای ساکن در این مجتمع نیز نسبت به موضوع بازیافت زباله‌ها چندان حساسیتی نداشتند.» او ادامه داد: «در شرایطی که مجتمع پایتخت نیز مانند سایر مراکز، برنامه‌ای برای بازیافت پسماندهای رایانه‌ای ندارد از هر طرحی که وزارت صنایع یا شهرداری در این زمینه به ما ابلاغ کنند استقبال خواهیم کرد.بهنام رئیسی، یکی از فعالان بازار کامپیوتر هم بااشاره به اینکه سهم زباله‌های الکترونیکی در شهرستان‌ها هم چشم‌گیر است، می‌گوید:« ما بازیافت اصولی نداریم. اما در تهران هم برخی افراد به کار بازیافت وسایلی همچون موبایل و کامپیوتر مشغول هستند و سالانه سودی در حدود ۲۰ میلیون تومان بدست می آورند.»
به گزارش عصر ارتباط، او که حجم زباله‌های مربوط به کیس و مانیتور را بیشتر از سایر قطعات رایانه می‌داند ادامه می‌دهد:« بارها صاحبان فروشگاه‌ها به ویژه فروشگاه‌هایی که خدمات تعمیر انجام می‌دهند پیشنهاد دادند برای گردآوری زباله‌های الکترونیکی پاساژها می توان محفظه‌های جداگانه‌ای در نظر گرفت. حتی این موضوع از سمت هیئت مدیره مجتمع های کامپیوتری تهران هم به نمایندگانی از شهرداری پیشنهاد شد اما تا به امروز شهرداری نسبت به این تقاضا واکنشی نشان نداده است و زباله های الکترونیکی تمامی فروشگاه‌ها به همراه سایر پسماندها به سطل‌های زباله ریخته می‌شود.