نادر نینوایی – حسین یک دانشجوی ۲۲ ساله است که از اول صبح که از خواب بلند می‌شود با تبلت خود مرتب برنامه دانلود می‌کند. نرم‌افزارهایی که کوچکترین ربطی به یکدیگر ندارند و موضوعات مختلفی از تست روانشناسی تا آموزش طبخ خوراک‌های فرانسوی را شامل می‌شوند. بعضی روزها هم که با نرم‌افزارهای سرگرمی محوری نظیر “آفتابه” و “شعر یادت نره” درگیر می‌شود دیگر تبلت حتی در کلاس درس دانشگاه هم از دستش جدا نمی‌شود.
نود فناوری – این وضعیت بسیاری از جوانان، نوجوانان و حتی کودکان
امروزی در کشور است. اما جدای تاثیرات منفی افراط در استفاده از این
نرم‌افزارها و اعتیاد به آنها، پرسش کلیدی اینجاست که اصولا تا چه حد
می‌توان به لحاظ امنیتی به نرم‌افزارهای ارایه شده روی سایت‌هایی نظیر گوگل
پلی استور و ده‌ها نمونه داخلی مثل بازار،کندو ایران اپس و غیره اعتماد
کرد؟ آیا امکان دارد نرم‌افزار آموزش زبانی که به تازگی دانلود کرده‌ایم
حاوی ویروس یا بدافزاری خطرناک باشد و به اطلاعات رایا‌نه‌مان آسیب برساند؟
اگر روزی اطلاعات شخصی و مهم شما از طریق اپلیکیشن‌ها به باد رفت، چه کسی
مسوول است؟خطر هک شدن از طریق این نرم‌افزارها تا چه حد جدی است و
سرویس‌های ارایه‌دهنده‌ای مثل کافه بازار چه سیاست‌هایی برای قرار دادن
نرم‌افزارها روی سرور خود دارند؟ آیا به لحاظ امنیتی می‌توان به
نرم‌افزارهای ارایه شده روی فروشگاه‌های اندرویدی اعتماد کرد؟
×× طیف گسترده مخاطبان
بر اساس برآوردها بیش از ۲۰میلیون گوشی هوشمند فعال در کشور وجود دارد و از
آنجایی که بیشتر آنها هم در اختیار قشر جوان و کم سن و سال قرار دارد؛
طبیعی است که بیشترین حجم دانلود اپلکیشن‌ها و بازی‌ها هم مربوط به همین
گروه‌های سنی است. اما موضوع اینجاست که میلیون‌ها کاربر جوان گوشی هوشمند،
بی آنکه بدانند با هر بار دانلود یک نرم‌افزار و یا بازی، با خطر آلوده
شدن به ویروس، هک شدن و انواع دیگر مخاطرات امنیتی رو‌به‌رو می‌شوند.
اما در این میان هر یک از سرویس دهندگان نرم‌افزار و اپلیکیشن در کشور ما
به تناسب خط مشی و سیاست‌های خود روشی مخصوص در مواجهه با این تهدیدهای
امنیتی دارند؛ در این میان برخی خود را راحت کرده و به کلی از خود سلب
مسولیت می‌کنند و برخی دیگر فیلترهایی برای تایید و قراردادن نرم‌افزارها
در سیستم خود دارند. به هر حال با توجه به فضای فاقد مقررات جامع و
یکنواخت، به نظر می‌رسد جمعیت زیادی که به شکل شبانه روزی در حال دانلود
نرم‌افزار از فروشگاه‌های اندروییدی داخل کشور هستند، این حق را دارند که
با حقوق خود و مخاطرات احتمالی در استفاده از این ابزارها آشنا باشند.
×× خطرات امنیتی برخی نرم‌افزارها
امروز تقریبا اکثر کاربران کشور این موضوع را می‌دانند که بعضی از
نرم‌افزارهای اندرویدی در ازای امکان فعال‌سازی درخواست‌های بعضا بی‌دلیل و
نابه‌جایی در درسترسی به اطلاعات شخصی کاربران دارند. درخواست‌هایی که گاه
کاملا سوال برانگیز و مشکوک است. برای مثال یک برنامه ماشین حساب اصولا
نیازی به دسترسی به لیست شماره تلفن افراد ندارد اما برای فعال‌سازی این
نرم‌افزار این شرط آمده و اگر کاربر آن را نپذیرد، طبعا اجازه استفاده را
نیز نخواهد داشت!
یا در نمونه معروف دیگر دسترسی نرم‌افزار پیام‌رسان لاین به تمام عکس‌های
گالری کاربرانش می‌تواند مخاطرات فراوانی را در پی داشته باشد. ضمن این که
دلیلی ندارد چنین محدوده گسترده از اختیارات به صورت فله‌ای در اختیار
سازندگان نرم‌افزار قرار گیرد. متاسفانه در بسیاری از موارد فروشگاه‌های
اندرویدی هم بدون آن که بررسی‌های کافی و لازم را صورت دهند برای آنکه سایت
خود را به لحاظ حجم اطلاعاتی پرکنند یا فروش خود را بالا ببرند نرم‌افزاری
با ریسک امنیتی بالا را در لیست خود جای می‌دهند؛ نرم‌افزارهایی که
می‌توانند حتی حاوی بدافزار یا ویروس باشند.
×× انواع سرویس دهنده‌های ایرانی
فروشگاه‌های اندرویدی و سرویس‌های دانلود نرم‌افزار در یکی دو سال اخیر رشد
چشمگیر و البته قارچ‌گونه‌ای داشته‌اند و روز به روز مخاطبان و کاربران
بیشتری را به خود جلب کرده و می‌کنند. به جرات می‌توان گفت که در این میان
کافه بازار اندروید که در الکسا بین سایت‌های ایرانی رتبه ۱۲۹ را داراست
کاربران بیشتری را در قیاس با سایر رقبا به خود اختصاص داده است.. پس از آن
مایکت البته با فاصله‌ای زیاد نسبت به بازار و کسب رتبه۸۱۸ رتبه دوم را
دارد و ایران‌اپس و کندو هم در رتبه‌های بعدی مراجعه کاربران ایرانی قرار
دارند. در کنار این اپلیکیشن‌های ارایه دهنده نرم‌افزارهای اندرویدی،
سایت‌های گسترده اینترنتی هم هستند که به ارایه نرم‌افزارهای اندرویدی
می‌پردازند که سایت اپک‌تاپس یکی از آنها است.
×× تعهدات و شرایط امنیتی در کافه بازار
متاسفانه بسیاری از سرویس‌های ارایه‌کننده نرم‌افزار و فروشگاه‌های
اندرویدی هیچ مسوولیتی در قبال نرم‌افزارهایی که ارایه می‌دهند تقبل
نمی‌کنند. کافه بازار به عنوان پرمخاطب‌ترین فروشگاه اندرویدی در بخش شرایط
استفاده از خدمات سایت خود به صراحت نوشته است: “استفاده از بازار و
برنامه‌های موجود در آن با ریسک خود شما صورت می‌گیرد و خود مسوول هرگونه
آسیب احتمالی به تلفن همراه، تبلت و یا هر دستگاه دیگر و همچین از دست دادن
اطلاعات ناشی از این حوادث هستید.”.
×× وضعیت مشابه ایران اپس با کافه بازار
سرویس ارایه دهنده نرم‌افزار اندرویدی ایران‌اپس هم هیچ‌گونه مسوولیتی در
قبال برنامه‌هایی که روی سرورهایش ارایه می‌دهد به مخاطبان خود نمی‌دهد و
صراحتا در بخش توافقنامه توسعه دهندگان سایت خود می‌نویسد: ” استفاده شما
از ایران اپس و هر محصول دیگری دانلود شده یا فراهم آمده از طریق دیگری
توسط ایران اپس با صلاحدید خود شما است و احتمال ضرر و زیان استفاده از آن
متوجه شخص شما است. این ضرر ممکن است به جهت هرگونه خسارت به سیستم
کامپیوتر شما، موبایل شما، یا هر وسیله دیگر، یا از دست دادن اطلاعات از
نتیجه استفاده مشابه است.”
به علاوه ایران اپس در توافقنامه‌ای که جای تامل دارد در برخورد با
سازندگان نرم‌افزار مدعی است که ایران‌اپس حق انتخاب، مرور، علامت گذاری،
فیلتر ، اصلاح، رد و یا حذف هریک یا تمامی محصولات را دارد. اما با این حال
از کاربران خود هم توقع دارد که در نظر داشته باشند که با استفاده از این
سایت ممکن است با محصولاتی توهین آمیز، زشت و یا نا خوشایند برخورد کنند و
حتی در این مورد هم قبول مسوولیت نمی‌کند.
×× اتخاذ روش متفاوت در مایکت
شاید در این بازار پرهیاهوی فروشگاه‌های اندرویدی و سرویس‌های ارایه دهنده
نرم‌افزار تنها “فروشگاه اندرویدی مایکت” باشد که از جنبه‌های امنیتی،
بیشتر هوای کاربران خود را داشته است و در کنار اینکه به کاربرانش هشدار
می‌دهد که برنامه‌های سیستم عامل اندروید می‌توانند ویروسی باشند در خصوص
مسایل امنیتی و حریم خصوصی کاربران گفته است: “در مایکت با توجه به استفاده
از آنتی ویروس‌های قدرتمند و تست نمودن این برنامه‌ها توسط تیم متخصص،
برنامه‌هایی در دسترس شما قرار می‌گیرند که به امنیت آنها می‌توان اعتماد
داشت” لذا گردانندگان این سرویس تا حدودی این اطمینان را از جنبه امنیت
محصولات به مخاطبان خود داده‌اند.
×× وضعیت امنیت و حریم خصوصی در اپ‌استورهای خارجی
اما در خارج از کشور اوضاع به شکل زیادی متفاوت است و ارایه دهندگان بزرگ
این قبیل خدمات، سیاست‌های مشخص و محکم‌تری دارند. فروشگاه‌های نرم‌افزار
خارجی مثل گوگل پلی هم بر اساس خط مشی خود همواره نرم‌افزارهای ارایه شده
روی سرورخود را بررسی و پاکسازی می‌کنند. حتی در محیط اینترنت وقتی شما از
مرورگر کروم استفاده کنید شرکت گوگل به سبب پاسداری از اعتبار خود هم که
شده، هنگام ورود به سایتی که از نظر این شرکت مشکوک به آلودگی به ویروس
است، هشدار داده و همه چیز را به گردن مخاطبان خود که سرمایه اصلی آن هستند
نمی‌‌گذارد.
شرکت اپل هم تنها اپل استور را به کاربران خود توصیه می‌کند و امنیت کامل
را در نرم‌افزارهای این فروشگاه برقرار کرده است. جالب آنکه فروشگاه
اینترنتی آمازون و سامسونگ نیز اطلاعات برنامه‌نویسان را ثبت می‌کنند و با
بررسی سابقه آنها اگر ببینید که قبل‌تر بدافزار تولید کرده‌اند تمام
اپلیکیشن‌های آنها را پاک می‌کنند.
البته طبیعی است که فروشگاه‌های دانلود و خرید نرم‌افزار خارجی هم
نمی‌توانند تمام محتوای خود را با دقت صد در صد رصد کرده و تمام سورس‌های
نرم افزارها را بررسی کنند؛ اما مخاطبان خود را هم به یکباره و بی‌هیچ
پشتوانه‌ای رها نکرده و با ترفندهایی که به کار می‌گیرند محتوای
نرم‌افزارهای ارایه شده را تا حدود زیادی سنجیده و پاکسازی می‌کنند.
×× نهادهای مسوول و خلا قانونی
به هر حال و با توجه به آنچه ذکر شد، میلیون‌ها کاربر تلفن هوشمند ایرانی
در کنار میلیون‌ها اپلیکیشن‌های داخلی و خارجی که اتفاقا همه روزه نیز به
تعداد آنها افزوده می‌شود، در فضایی به دور از هر گونه قانون و مقررات به
حال خود رها شده و عمده ارایه دهندگان بستر عرضه اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزارها
نیز هر گونه مسوولیت امنیتی و مرتبط با حریم خصوصی کاربران را از خود سلب
کرده‌اند.
در همین حال از نظر حقوقی و قانونی نیز آثار ناشی از دانلود نرم‌افزارها برای کاربران ایرانی نامشخص و بلاتکلیف است.
وضعیتی که با توجه به جمعیت جوان کاربر این حوزه می‌تواند در آینده تبعات
زیادی در پی داشته و شکات زیادی را روانه دستگاه‌های پلیسی و قضایی کشور
کند. (وضعیتی مشابه بی‌توجهی به واگذاری میلیون‌ها سیم‌کارت بی‌هویت که
امروزه معضلات گسترده و پیچیده‌ای را برای کشور ایجاد کرده است.)
به هر حال از آنجا که پیشگیری همواره ارزان‌تر و آسان‌تر از درمان است، به
نظر می‌رسد نهادهای قانونی زیادی می‌توانند مسوولیت سروسامان به موضوع
امنیت و حریم خصوصی کاربران در سایت‌ها و ارایه‌دهندگان خدمات نرم‌افزار و
اپلیکیشن را به عهده بگیرند که از آن جمله می‌توان به شورای عالی فضای
مجازی، سازمان فناوری اطلاعات، پلیس فتا و حتی قانون‌گذاران نیز اشاره
کرد.(منبع:عصرارتباط)
ارسال یک نظر