شهرام شریف – هنوز هم همه ما نسبت به انبوه صندوق های پستی زرد رنگی که سال ها پیش تعداد زیادی از آن را در سطح شهر می دیدیم حس نوستالژیک داریم و حتی ماشین های زرد رنگ فعلی پست هم چنین حسی را در ما برمی انگیزد.
با این حال مشخص است که پست از آن زمان که پستچی فقط با کوله ای از نامه به منازل ما مراجعه می کرد، تفاوت های زیادی کرده است. در حالی که حالانامه ها را دیگر در صندوق های پست الکترونیکی خود دریافت می کنیم، خدماتی مثل کارت خودرو، کارت سوخت، کارت پایان خدمت، گذرنامه و گواهینامه یا بخشی از کالاهایی که اینترنتی خرید می کنیم با پست به ما تحویل می شود. با حسین مهری، مدیرعامل شرکت پست ایران درباره این تغییرات و کارکردهای امروز شبکه پستی گفت وگو کرده ایم که می خوانید.
اگر بخواهیم بین آنچه شرکت پست را ۱۰ سال قبل تعریف می کرد و آنچه امروز به آن «پست» می گوییم نگاهی اجمالی بیندازیم، چه تفاوت هایی را می توانیم مشاهده کنیم؟ شبکه های ارتباطی جدید مثل اینترنت، ماهواره و حتی شبکه های اجتماعی جدید روی پست تاثیر قابل توجهی گذاشته و کارکردها و ماموریت های پست تغییر پیدا کرده است. به عنوان مثال ۱۰ سال قبل بسیاری از کارها به طور فیزیکی انجام می گرفت مثل ثبت نام دانشگاه ها، اظهارنامه های مالیاتی و حتی ثبت نام سیم کارت. بسیاری از این کارها عموما از طریق پست صورت می گرفت و شما می دیدید که صف های طولانی مقابل باجه های پستی شکل می گرفت اما الان همه به صورت الکترونیکی درآمده است. حتی می بینیم که تبادل نامه ها که راه مهم ارتباطی مردم جهان بود الان به شکل وسیع تری با انتقال اینترنتی جایگزین شده است. اتحادیه جهانی پست در سال ۲۰۱۲ در کنگره ای که شکل گرفت، الزاماتی را برای پست در نظر گرفت که پست باید سه وجهی شود و این سه وجه را ایجاد شبکه الکترونیکی، شبکه مالی و شبکه فیزیکی به صورت توامان تعریف کرد. شما این سه شبکه را ایجاد کردید؟ شبکه فیزیکی داشتیم، اما به تدریج در حال تکمیل شبکه های الکترونیکی و مالی (پرداخت های الکترونیکی) هستیم. در واقع خدمات الکترونیکی متعددی امروز در پست انجام می شود. اتحادیه جهانی پست تاکید دارد که خرید و فروش اینترنتی توسط شرکت های پستی انجام بگیرد یا این شبکه پشتیبان بخش هایی باشد که این گونه خدمات را ارائه می کنند؟ اتحادیه کمک به رشد را تاکید دارد. الان اگر پست چین را در نظر بگیرید، می بینید که خود یک شرکتی مثل «علی بابا» را ایجاد نکرده بلکه پست چین کمک می کند برای توزیع محصولات این شرکت یا آمازون یا eBay. پس جهت گیری امروز پست به سمت خدمات رفته است؟ هم خدمات و هم (تحویل) کالا. یعنی از «پست نامه» به این سمت جدید رفته است. مثلادر دنیا در سال ۲۰۱۲ حدود ۵/ ۱ درصد کاهش پست نامه ها را داشتیم که در سال ۲۰۱۳ این میزان به ۵/ ۴ درصد رسیده و رشد منفی شتاب بیشتری گرفته است. در سال ۲۰۱۴ هم حدود ۶،۵ درصد کاهش را پیش بینی می کنیم. این کاهش پست نامه ها ناشی از گسترش خدمات الکترونیکی و اینترنتی است. در خود ایران چطور؟ اینترنت باعث کاهش پست نامه ها شده است؟ ما در پست نامه ها در سال گذشته مقداری رشد داشتیم اما به تدریج پیش بینی می کنیم با کاهش مواجه شویم به ویژه که وزارت ارتباطات روی پهنای باند و توسعه خدمات الکترونیکی کار می کند و این دسترسی بیشتر مردم به ابزارهای اینترنتی که کار بسیار درستی هم هست، باعث کاهش پست نامه ها خواهد شد. اما البته با افزایش خدمات الکترونیکی شاهد رشد توزیع کالااز طریق پست خواهیم بود. تا چند سال قبل بحث ضرر و زیان دهی بالای شرکت پست ایران مطرح بود و حتی کار به جداشدن از وزارت ارتباطات و واگذاری به بخش خصوصی پیش آمد. حالاظاهرا آن مشکلات حل شده و روند مالی پست به حالت سر به سر در درآمد و هزینه رسیده است. چه استراتژی منجر به این وضعیت شد؟ وقتی ما شرکت را بیش از یک سال قبل تحویل گرفتیم با یک زیان ۳۵۵۰ میلیارد ریالی روبه رو بود. بدهی های سنگینی به ذی نفعان داشتیم مثل هواپیمایی ها. پرداخت ها به همکارانمان بسیار پایین بود و باید به شکل فوری از این وضعیت خارج می شدیم. در آن زمانی که من این مسوولیت را برعهده گرفتم فقط در دو ماه نخست ۳۲ میلیارد تومان از وزارت ارتباطات قرض گرفتیم تا بتوانیم حقوق پرسنل را پرداخت کنیم و جالب بود که با وجود این وضعیت قبل ازما در سال ۹۲ حدود ۷۹۰ نفر استخدام نیروی جدید صورت گرفته بود در حالی که با تورم نیروی انسانی مواجه بودیم و قادر به پرداخت حقوق هم نبودیم. طبیعتا این روند نمی توانست ادامه پیدا کند و ما ستاد بحرانی را شکل دادیم که هم از جهت مالی، نیروی انسانی و ساختار فنی به اصلاح پست اقدام کنیم. بخش عمده هزینه های پست نیروی انسانی است؟ بله، ۹۰ درصد از هزینه ما نیروی انسانی است و در این دوره جلوی جذب نیروی جدید را گرفتیم و تا الان حدود ۱۷۰۰ نفر نیرو را بدون اخراج کاهش دادیم و این کار با بازخرید اختیاری یا بازنشستگی پیش از موعد انجام شد. همین طور یکسری ادغام های دفاتر پستی و حذف برخی مراکز باعث سرعت گرفتن انتقال مرسولات شد یا با تغییر حوزه نامه رسان ها یا اصلاح ساختاری و کنار گذاشتن کارهایی که تخصص ما نبود مثل کنتورخوانی قبوض آب و برق و تاکید روی سرویس های ارزش افزوده عملاپست را سریع تر و کوچک تر کردیم. به جز این ۱۰۱ ردیف شغلی را هم کاهش دادیم که به کاهش بوروکراسی پست کمک کرد. چه تعداد نیروی انسانی در پست مشغول به کارند؟ حدود ۴۲ هزارنفر که ۱۵ هزارنفر به طور مستقیم با ما کار می کنند. الان بیشترین رشد درآمدی در پست مربوط به چه سرویس هایی است؟ سرویس های ویژه و پیشتاز. و کمترین؟ در برخی مراکز روستایی هنوز داریم سوبسیدهای سنگینی را می دهیم. مثلادر شهر تهران یک واحد هزینه ما ۳ واحد درآمد دارد اما در روستاها رساندن مرسوله هزینه های سنگینی را به ما وارد می کند. یا در بحث انتقال مطبوعات هم داریم سوبسید می دهیم و البته در این دو سال با تاکید وزیر محترم ارتباطات حتی یک ریال هم این هزینه را افزایش ندادیم که سیاست درستی هم هست. بحث گمرک پستی و مشکلاتی که در ورود کالااز طریق پست وجود دارد مورد انتقاد برخی از مردم است. مشخص است که پست امروز می تواند نقش بسیار مهمی در واردات یا صادرات کالاها ایفا کند مثل کاری که شرکت هایی در چین انجام می دهند و کالارا حتی رایگان به ایران حمل می کنند. در پست ایران چقدر این سیاست وجود دارد که بتوان تسهیلات بیشتری برای صادرات و واردات در نظر گرفت تا خریدار یا تولید کننده دسترسی سریع تر و ارزان تری به بازارهای بین المللی داشته باشد؟ پست رابطه تنگاتنگی با گمرکات دارد و همین چین را که مثال زدید برای خودش افزایش ترافیک ۲۵ درصدی سالانه را در نظر گرفته تا سال ۲۰۲۰ به ۵۰ میلیارد مرسوله برسند. در همین چین در سال ۲۰۱۴ رشد خرید اینترنتی باعث تعطیل شدن هزار فروشگاه شد و این نشان می دهد که رشد خرید و فروش اینترنتی باعث کاهش قیمت تمام شده و حذف واسطه ها می شود. ما هم جلسات متعددی با گمرک داشتیم تا بتوانیم بعد از تحریم های مالی خرید اینترنتی را در کشور رونق دهیم. مثلافروش و ارسال محصولاتی مثل زعفران یا گردو یا صنایع دستی. در بحث واردات هم الان تا سقف معینی کار را به نیابت از گمرک انجام می دهیم ولی مشکلاتی هم هست مثلاهنوز گمرک اجازه خرید از مناطق آزاد را نمی دهد. ما باید بخشی از ممنوعیت ها و سختگیری ها را کم کنیم تا بتوانیم جلوی قاچاق را بگیریم. استفاده از شبکه پستی اجازه ردگیری محصولات را می دهد و این فرصت خوبی برای گمرک است تا از این شبکه در پست به خوبی استفاده کند و ما این آمادگی را داریم. طی سال های اخیر شاهد رشد فروشگاه های اینترنتی در ایران هستیم که به افزایش ارسال مرسوله بسیار کمک کرده اند. برخی از آنها سعی می کنند شبه پستی را راه بیندازند تا کالارا بر اساس کیفیت و سرعت مورد نظر خود تحویل دهند. از طرفی خود پست هم یک فروشگاه اینترنتی دارد. به نوعی هم پست بخشی از کاری را انجام می دهد که در تخصص فروشگاه های اینترنتی است و هم آن فروشگاه ها کاری را می کنند که در تخصص پست است. شما برنامه ای برای تغییر این شرایط دارید؟ کاملاحرف درستی است. ما اعتقاد داریم که رسالت ما توزیع است و باید روی کیفیت این موضوع کار کنیم ولی چون «بازار الکترونیکی» پست از قبل ایجاد شده ما هم این کار را داریم انجام می دهیم اما در حال فراهم کردن مقدماتی برای واگذار کردن آن به بخش خصوصی هستیم. از طرفی به دنبال بهبود وضعیت توزیع کالاهای خریداری شده اینترنتی هستیم؛ به عنوان مثال همین هفته گذشته از یک شرکت توزیع کالاخواستیم چارچوب های مد نظر خودش را به ما اعلام کند، به جای اینکه برود در جاهای مختلف انبار درست کند بیاید فضاهایی را در نزدیکی مراکز اصلی پست در اختیارش قرار دهیم و این چنین هزینه هر دو طرف کاهش پیدا می کند. آیا آماری در مورد خرید و فروش اینترنتی از طریق پست دارید؟ در سال ۹۳ حدود ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار مرسوله به ارزش ۳۲۰ میلیارد تومان از فروشگاه ها و شرکت ها قبول کردیم و تحویل مردم دادیم. پیش بینی مان این است که این آمار امسال با حدود ۷ درصد رشد به ۴۰۰ میلیارد تومان برسد. ما البته هنوز در زیرساخت ها ضعف داریم به ویژه انبارهای لجستیک. به همین دلیل در حال اصلاح این بخش هستیم تا به جای اینکه مرسوله از یک نقطه به سایر نقاط کشور ارسال شود از ۸ نقطه در کشور توزیع شود. آیا قراردادهایی با شرکت های خارجی برای توزیع کالادر ایران داشته اید؟ با مشارکت بخش خصوصی به بحث خرید اینترنتی از فروشگاه های خارجی ورود پیدا کردیم. یک شرکت با eBay قرارداد بسته که امکان خرید مردم از این سایت فراهم می شود که از مهرماه صورت خواهد گرفت. یک شرکت دیگر با آمازون و علی بابا قرارداد بسته که مردم ایران بتوانند از این سایت ها خرید کنند. در مورد پروژه GNAF هم که روی اختصاصی شدن آدرس های فیزیکی مدت ها است دارید کار می کنید. این اختصاصی شدن آدرس چه مزیت هایی دارد؟ در دنیا دو بحث وجود دارد که این چه کسی است و کجاست. ما در ایران با شماره ملی می گوییم شخص کی هست اما کد پستی ما نمی گوید که کجا هست. مردم ضرورتی به اطلاع رسانی از مکان خود ندارند و از طرفی هر سازمان هم آدرس متفاوتی در صورتحساب ها برای مردم می فرستد. در این پروژه GeoCode National Address File هوشمندکردن نقشه و کد پستی به عنوان کد آدرس اختصاصی برای همه افراد مد نظر است. کلیه خدمات به آدرس فرد لینک می شود و همه ایرانیان یک آدرس اختصاصی خواهند داشت و حتی اگر جابه جا شوند این را خود اطلاع می دهند چون نیاز به خدمات دارند. پروژه در چه مرحله ای است؟ بهنگام سازی اماکن را از سال قبل شروع کردیم و حدود ۸۰ درصد مکان های شهری را بهنگام کردیم و پیش بینی مان این است تا چند ماه آینده تمام کنیم. در بخش Geo Code شهر قم پیشگام است و به تدریج کارگروهی را با ابلاغ آقای رئیس جمهور تشکیل می دهیم و به سرعت این بحث را در کشور اجرایی می کنیم.منبع: دنیای اقتصاد
ارسال یک نظر