در دهه‌های اخیر، صنعت ارتباطات و مخابرات شاهد تحولات عظیمی بوده است که عمدتاً تحت تأثیر پیشرفت‌های فناوری و تغییر رفتار مصرف‌کنندگان قرار گرفته است. اپراتورهای ارتباطی که زمانی منبع اصلی درآمدشان خدمات سنتی نظیر تماس‌های صوتی و پیامک (SMS) بود، اکنون با چالش کاهش این درآمدها مواجه شده‌اند. این کاهش به‌ویژه به دلیل ظهور و گسترش خدمات OTT (Over-The-Top) مانند واتس‌اپ، تلگرام و سایر پلتفرم‌های ارتباطی مبتنی بر اینترنت است که جایگزین سرویس‌های سنتی شده‌اند. در این گزارش، به بررسی دلایل تغییر رویکرد اپراتورهای ارتباطی به سمت ارائه سرویس‌های دیجیتال و نقش کاهش درآمدهای سنتی در تسریع این تحول پرداخته می‌شود. همچنین، به‌عنوان نمونه به مسیر تحولی اولین و بزرگ‌ترین اپراتور تلفن همراه ایران اشاره خواهد شد.
کاهش درآمدهای سنتی: فشار اصلی تحول
یکی از مهم‌ترین عوامل تغییر رویکرد اپراتورهای ارتباطی، کاهش درآمدهای سنتی ناشی از تماس‌های صوتی و پیامک است. در گذشته، این خدمات بخش عمده سودآوری اپراتورها را تشکیل می‌دادند، اما با فراگیر شدن گوشی‌های هوشمند و دسترسی گسترده به اینترنت پرسرعت، کاربران به سمت استفاده از خدمات OTT روی آورده‌اند. این خدمات که از بستر اینترنت ارائه می‌شوند، اغلب رایگان یا بسیار ارزان‌تر از تعرفه‌های اپراتورها هستند و همین امر باعث کاهش چشمگیر ترافیک تماس‌های صوتی و پیامک شده است.
به‌عنوان مثال، در بسیاری از کشورها از جمله ایران، کاربران ترجیح می‌دهند به جای ارسال پیامک یا برقراری تماس صوتی از طریق شبکه‌های مخابراتی از اپلیکیشن‌هایی مانند واتس‌اپ یا تلگرام استفاده کنند که نه‌تنها هزینه کمتری دارند، بلکه قابلیت‌های بیشتری مانند ارسال فایل، تماس تصویری و گروه‌های چت را نیز ارائه می‌دهند. این تغییر رفتار مصرف‌کننده، اپراتورها را با کاهش درآمد در حوزه خدمات سنتی مواجه کرده و آن‌ها را وادار به بازنگری در مدل‌های کسب‌وکار خود کرده است.
ظهور خدمات OTT: تهدید یا فرصت؟
خدمات OTT به‌عنوان رقیبی جدی برای اپراتورهای ارتباطی مطرح شده‌اند. این خدمات بدون نیاز به زیرساخت‌های اختصاصی مخابراتی از شبکه‌های اینترنتی موجود استفاده می‌کنند و به همین دلیل هزینه‌های عملیاتی کمتری دارند. این موضوع باعث شده است که اپراتورها بخشی از سهم بازار خود را در حوزه ارتباطات از دست بدهند. با این حال، برخی اپراتورها این تهدید را به فرصتی برای نوآوری تبدیل کرده‌اند. به جای مقابله مستقیم با OTTها، آن‌ها به دنبال همکاری با این پلتفرم‌ها یا ارائه سرویس‌های مشابه و رقابتی هستند.
برای نمونه، اپراتورها می‌توانند با ارائه بسته‌های اینترنتی مقرون‌به‌صرفه‌تر یا توسعه پلتفرم‌های دیجیتال خود، بخشی از کاربران را به اکوسیستم خود بازگردانند. این رویکرد نه‌تنها به جبران کاهش درآمدهای سنتی کمک می‌کند، بلکه جایگاه اپراتورها را از یک ارائه‌دهنده صرف اتصال‌پذیری به یک بازیگر فعال در حوزه دیجیتال ارتقا می‌دهد.
نیاز به منابع درآمدی جدید
کاهش درآمدهای سنتی، اپراتورها را به جست‌وجوی منابع درآمدی جدید سوق داده است. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های پیشرفته مانند شبکه‌های ۵G، فیبر نوری و خدمات مبتنی بر داده، از جمله استراتژی‌هایی است که اپراتورها برای جبران این افت در پیش گرفته‌اند. این خدمات نه‌تنها تقاضای روبه‌رشد کاربران برای اینترنت پرسرعت را پاسخ می‌دهند، بلکه امکان ارائه سرویس‌های نوینی مانند اینترنت اشیا (IoT)، خدمات ابری و هوش مصنوعی را نیز فراهم می‌کنند.
در ایران نیز، اپراتورهای تلفن همراه به‌تدریج از مدل سنتی ارائه خدمات صوتی و پیامکی فاصله گرفته و به سمت ارائه سرویس‌های دیجیتال حرکت کرده‌اند. این تحول نه‌تنها به افزایش درآمد از محل داده‌ها کمک کرده، بلکه تجربه کاربری بهتری را برای مشتریان به ارمغان آورده است.
نمونه موردی: تحول اولین و بزرگ‌ترین اپراتور تلفن همراه ایران
اولین و بزرگ‌ترین اپراتور تلفن همراه ایران، همراه اول، نمونه بارزی از این تغییر رویکرد است. این اپراتور، که سال‌ها با تکیه بر خدمات سنتی مانند تماس صوتی و پیامک فعالیت می‌کرد، در سال‌های اخیر مسیر تحولی خود را به سمت ارائه سرویس‌های دیجیتال آغاز کرده است. همراه اول با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین مانند ۵G و توسعه خدمات دیجیتال، تلاش کرده است تا فراتر از لایه اتصال‌پذیری عمل کند و به یک بازیگر کلیدی در اکوسیستم دیجیتال کشور تبدیل شود.
این اپراتور با الهام از رویکرد اپراتورهای بزرگ بین‌المللی مانند T-Mobile و Vodafone، که با بازطراحی هویت بصری و استراتژی‌های خود به سمت خدمات دیجیتال حرکت کرده‌اند، اخیراً تغییراتی در هویت بصری خود اعمال کرده است. این تغییر نه‌تنها پیامی آشکار از تحول درونی این شرکت است، بلکه نشان‌دهنده تلاش آن برای کاربرپسندتر شدن و جذب نسل جدید کاربرانی است که به دنبال خدمات مدرن و نوآورانه هستند. همراه اول با این اقدامات، در پی آن است تا جایگاه خود را به‌عنوان پیشگام تحول دیجیتال در ایران تثبیت کند.
تغییر رویکرد اپراتورهای ارتباطی به سمت ارائه سرویس‌های دیجیتال، پاسخی طبیعی به کاهش درآمدهای سنتی ناشی از جایگزینی خدمات صوتی و پیامکی با OTTها است. این تحول، که با فشار رقابتی و نیاز به یافتن منابع درآمدی جدید تسریع شده، اپراتورها را از ارائه‌دهندگان صرف اتصال‌پذیری به بازیگرانی فعال در حوزه دیجیتال تبدیل کرده است. تجربه اپراتورهایی مانند همراه اول در ایران نشان می‌دهد که این تغییر نه‌تنها برای بقای کسب‌وکار ضروری است، بلکه می‌تواند فرصتی برای نوآوری و ارتقای تجربه کاربری باشد. در نهایت، اپراتورهایی که بتوانند خود را با این تغییرات هماهنگ کنند، قادر خواهند بود در بازار رقابتی آینده جایگاه خ
ارسال یک نظر